زخم بستر یکی از بیماری‌های پوستی آزاردهنده است که بسیاری از بیمارانی که زندگی نباتی دارند و یا برای مدت طولانی در یک جای بی‌حرکت باقی می‌مانند را دچار مشکل کرده‌است. برای اینکه این بیماری گریبانگیر این افراد نشود، باید آگاهی خود را درباره آن افزایش دهید.
شما میتوانید اقدامات لازم را برای جلوگیری و کمک به بهبودی زخم بستر انجام دهید. یکی از آنها استفاده از روغن خام سبوس برنج دکتر بیز است. همچنین شناسایی زخم‌های فشاری در مراحل اولیه، درمان را بهبود می‌بخشد و خطر عوارض را کاهش می‌دهد. جابجایی مکرر بیماران برای جلوگیری از زخم‌های فشاری ضروری است.
تعریف جامع از زخم بستر
زخم بستر که زخم‌های تحت فشار یا زخم‌های فشاری نیز نامیده می‌شوند، در واقع آسیب به پوست و بافت زیرین پوست است. در واقع، زخم بستر ناشی از فشار طولانی مدت روی پوست است. این زخم اغلب بر روی پوستی که قسمت‌های استخوانی بدن را پوشش می‌دهد، مانند پاشنه، مچ پا، باسن و دنبالچه اتفاق می‌افتد.
این نوع بیماری پوستی بیشتر در کسانی ایجاد می‌شود که بیمار هستند که بیماری آنها توانایی‌شان در تغییر موقعیت را محدود کرده و یا کسانی که بیشتر وقت خود را در تخت یا صندلی سپری می کنند، به عنوان مثال، افراد مبتلا به فلج مغزی-نخاعی، بیماری، پیری یا ضعف، بیشترین خطر ابتلا به زخم بستر را دارند. زخم بستر می‌تواند به سرعت توسعه یابد. بسیاری از زخم‌های بستر با درمان بهبود می‌یابند، اما بعضی هرگز به طور کامل درمان نمی‌شوند.
زخم بستر به انگلیسی چیست؟
زخم بستر به انگلیسی Bedsore و زخم فشاری به انگلیسی Pressure ulcer گفته می‌شود.
نشانه های زخم بستر چیست؟
نشانه‌های هشداردهنده‌ی زخم بستر عبارتند از:
سیاه شدن زخم بستر نشانه چیست؟
اگر به زخم بستر رسیدگی نشود، این مسئله‌ی پوستی می‌تواند بافت را نکروز کند و از بین ببرد. بنابراین برای پیشگیری از سیاه شدن زخم بستر حتما باید به دکتر مراجعه کنید.
علت زخم بستر چیست؟
زخم بستر به علت فشار روی پوست که جریان خون را به پوست محدود می‌کند، ایجاد می‌شود. محدودیت حرکت می‌تواند پوست را آسیب‌پذیر کند. از سایت بیزپلاس میتوانید روغن آرگان بیز قیمت بگیرید و در بهبود علایم زخم بستر از آن استفاده کنید.
موارد زیر می‌توانند باعث ایجاد زخم بستر شوند:
- فشار: فشار ثابت در هر بخشی از بدن شما می‌تواند خونرسانی به بافت‌ها را کاهش‌دهد. جریان خون برای انتقال اکسیژن و سایر مواد مغذی به بافت‌ها ضروری است. قطع جریان خون بیش از ۳ ساعت باعث آسیب پوست و بافت‌های مجاور و در نهایت مرگ سلولی می‌شود. برای افراد با محدودیت حرکت، این نوع فشار در مناطقی از پوست روی استخوان که به طور کامل با عضلات یا چربی پوشیده نشده‌اند مانند ستون فقرات، دنبالچه، کمربند شانه‌ای، باسن، پاشنه و آرنج، اتفاق می‌افتد.
- اصطکاک: اصطکاک هنگامی رخ می‌دهد که پوست بر روی لباس یا ملافه کشیده‌شود که می‌تواند پوست شکننده را آسیب‌پذیرتر کند، به خصوص اگر پوست مرطوب نیز باشد.
- تنش برشی: تنش برشی زمانی رخ می‌دهد که دو سطح در جهت مخالف یکدیگر حرکت کنند. به عنوان مثال، هنگامی که سر یک تخت بالا برده شده و شیبدار است، شما میتوانید به پایین سر بخورید. همانطور که دنبالچه به پایین حرکت می‌کند، پوست مجاور استخوان ممکن است در جای خود بماند (به نوعی در جهت مخالف یکدیگر حرکت می‌کنند).
عوامل خطر زخم بستر کدامند؟
افرادی که اختلال حرکتی دارند و نمی‌توانند در حالیکه نشسته و یا در بستر هستند حالت و موقعیت خود را تغییر دهند، در معرض خطر ابتلا به زخم‌های فشاری هستند. دیگر عوامل خطر در ادامه آورده‌شده‌اند.
۱. بی حرکتی
ممکن است به علت مشکل پزشکی، آسیب نخاعی و دیگر علل باشد.
۲. عدم ادراک حسی
آسیب نخاعی، اختلالات عصبی و سایر شرایط می‌تواند منجر به از‌دست‌دادن احساس لامسه شود. ناتوانی در احساس درد یا ناراحتی می‌تواند منجر به عدم آگاهی از نشانه‌های هشداردهنده و نیاز به تغییر موقعیت شود.
۳. بی اختیاری ادرار یا مدفوع
با افزایش رطوبت پوست خطر آسیب پوستی را افزایش می‌دهد.
۴. تغذیه نامناسب و آب ناکافی
انسان‌ها برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از تخریب بافتی نیاز به مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی دارند. به خصوص کمبود پروتئین، ویتامین C و روی در ابتلا به این زخم‌ها مهم است.
۵. افزایش وزن
مطالعات نشان‌می‌دهد که افراد مبتلا به BMI 30 تا ۳۹.۹ (وزن بالا) حدود ۱.۵ برابر بیشتر در معرض زخم‌های فشاری هستند.
۶. بیماری های موثر بر جریان خون
مشکلات پزشکی که می‌توانند جریان خون را تحت تاثیر قراردهند، مانند دیابت و بیماری عروق، خطر آسیب بافتی را افزایش می‌دهند.
زخم بستر چگونه به وجود میاد؟ (تشخیص)
در مراحل اول، پوستی که دچار زخم بستر شده است، با لمس داغ است. به مرور زمان می توان پوسته پوسته شدن، تغییر رنگ و علائمی که در بالاتر به آنها اشاره کردیم را در محل زخم مشاهده کرد. گاهی نیز زخمی دردناک که سر باز کرده است را می‌بینید که همانند یک تاول به نظر می‌رسد. میتوانید با دیدن عکس از مراحل اولیه زخم بستر این مشکل را راحت‌تر تشخیص دهید.
زخم بستر را چگونه درمان کنیم؟
توصیه‌های زیر را در مورد تغییر وضعیت در تخت یا صندلی در نظر بگیرید؛
۱. درمان زخم بستر در منزل: توزیع وزن
توزیع وزن خود را اغلب تغییر دهید. اگر از یک صندلی چرخدار استفاده کنید، سعی کنید هر ۱۵ دقیقه محل توزیع وزن خود را انتقال دهید. برای تغییر وضعیت‌تان هر ۱ ساعت یک بار، در صورت لزوم کمک بخواهید.
۲. تغییر مکان
در صورت امکان خودتان را بلند‌کنید. اگر در قسمت بالا تنه‌ی خود قدرت کافی دارید حرکت “شنا مخصوص صندلی چرخدار” را انجام دهید. بدن خود با فشاردادن بر روی دسته‌های صندلی از صندلی بلند کنید.
۳. بهترین و سریعترین درمان زخم بستر: صندلی مناسب
از صندلی چرخدار مخصوص استفاده کنید. برخی از صندلی‌های چرخدار را می‌توان شیبدار کرد، تا بتوان فشار روی پوست نشیمنگاه را کاهش‌دهد.
۴. تغییر محل نشیمنگاه
از کوسن یا تشکی که فشار را کاهش می‌دهد و بدن را در وضعیت مناسبی قرار می‌دهد، استفاده کنید. از کوسن‌های دونات شکل (دایره شکل که مرکز آن خالی است) استفاده نکنید، زیرا می‌توانند فشار را روی بافت اطراف متمرکز کنند.
۵. تغییر ارتفاع
ارتفاع تخت‌تان را تنظیم کنید. اگر میتوانید سر تخت را بالا ببرید، ارتفاع آن را بیش از ۳۰ درجه افزایش ندهید. این کار به جلوگیری از تنش برشی کمک‌می‌کند.
۶. درمان زخم بستر با سشوار: پوست را تمیز و خشک کنید
پوست را با مواد پاک‌کننده ملایم شسته و به آرامی خشک کنید. این روش تمیزکردن را به طور مرتب برای محدودکردن تماس پوست با رطوبت، ادرار و مدفوع انجام‌دهید. در زخم‌های باز هر بار که پانسمان را تعویض می‌کنید، زخم را باید با محلول سالین شستشو دهید.
سرم شستشوی زخم بستر
سرم شستشوی زخم بستر همان نرمال سالین است که آب و نمک بهداشتی است. این مایع برای شستشوی زخم بستر به کار برده می‌شود. هر بار که می‌خواهید زخم بستر را بشویید، باید از این سرم شستشو استفاده کنید. با استفاده از این مایع میتوانید ترشحات و چرک‌ها و همچنین بافت‌های از بین‌رفته، سلول‌های مرده و ترشحات سلول‌های خود بدن را پاکسازی کنید و زخم را از حالت آسیب‌دیده خارج کنید. توجه داشته‌باشید که پیش از تعویض پانسمان زخم بستر باید این زخم را شستشو دهید تا عفونت نکند و بهبودی آن به تعویق نیفتد.
۷. محافظت از پوست
استفاده از پودر تالک ساده (پودر بچه) برای محافظت از پوست در نقاطی که دچار اصطکاک می‌شوند. برای پوست‌های خشک از لوسیون استفاده‌کنید. در صورت لزوم، ملحفه و لباس را تعویض‌کنید. مراقب دکمه‌های لباس و چین و چروک در ملافه که پوست را تحریک می‌کند، باشید.
۸. بررسی روزانه پوست
هر روز برای علائم هشدار دهنده‌ای از زخم‌های فشاری پوست را به دقت و از نزدیک نگاه کنید.
۹. بافت مرده را جدا کنید
اگر در زخم بافت آلوده وجود نداشته‌باشد، زخم سریع‌تر بهبود می‌یابد، بنابراین دبریدمان و بریدن بافت‌های مرده ضروری است.
۱۰. پانسمان مخصوص زخم
پانسمان از زخم محافظت می‌کند و بهبودی را سرعت می‌بخشد. برخی از پانسمان‌ها با از بین‌بردن بافت مرده، از عفونت جلوگیری می‌کنند.
انواع پانسمان زخم بستر
برای بستن زخم بستر از پانسمان‌های مختلفی استفاده می‌شود که می‌توان از آنها برای افراد مختلف با شدت‌های متفاوت زخم بستر استفاده کرد. برخی از انواع مختلف زخم بستر شامل موارد زیر هستند؛
- پانسمان آلژینیت: یکی از انواع پانسمان‌های زخم بستر پانسمان آلژینیت است که در آن از نمک اسید آلژینیک مثل آلژینات کلسیم، پتاسیم یا آمونیوم استفاده می‌شود و برای پوشاندن زخم‌ها و بهبود آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پارچه جاذب است و ترشحات را جذب می‌کند.
- پانسمان کلیر فیلم: این پانسمان از پلیمری ساخته‌شده‌است که ضخامت‌های متفاوتی دارد و بر روی هم قرار می‌گیرند.
- هیدروکلوئید: ژل‌هایی هستند که بر روی زخم قرار گرفته و ترشحات را جذب می‌کنند.
- هیدروژل: ماده‌ای که بر روی زخم قرار می‌گیرد و در کنار مرطوب نگه‌داشتن زخم آن را تمیز نگه می‌دارد.
- پانسمان فوم: این فوم از مایعات زخم را جذب می‌کند.
- پانسمان عسل
- پانسمان نقره‌ای
۱۱. آنتی بیوتیک برای زخم بستر
استفاده از آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا کرم آنتی بیوتیک، می‌تواند به درمان عفونت کمک‌کند.
۱۲. جراحی
برخی از زخم‌های فشاری ممکن است به قدری شدید شوند که مداخله‌ی جراحی ضروری باشد.
۱۳. داروی زخم بستر چیست؟
برای درمان زخم بستر داروهای مختلفی وجود دارند که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
- آنتی بیوتیک برای زخم بستر
- مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن و ناپروکسن
- پمادهای مخصوص زخم بستر
درمان زخم بستر در سالمندان
سالمندان معمولا از پا افتاده هستند و توانایی تحرک زیادی ندارند. برخی از این گروه سنی ممکن است ساعت‌ها بر روی تخت بی‌حرکت باشند و یا بر روی صندلی قرار گرفته‌باشند. در این صورت احتمال ابتلا به بیماری پوستی زخم بستر بالا می‌رود و ممکن است که به آن مبتلا شوند.
در صورت ابتلا به زخم بستر باید برای درمان آن فکری بیندیشید. در مرحله‌ی اول، حتما باید با پزشک در میان بگذارید و از او درمان بخواهید. اما برای بهبودی آن میتوانید از روش‌های نام‌برده در همین مطلب استفاده کنید. برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر هستند؛
- پانسمان مخصوص زخم بستر
- تمیز و خشک نگه‌داشتن محل زخم
- تغییر محل نشستن و برداشتن فشار از روی زخم
- جدا کردن بافت مرده
- آنتی بیوتیک
- پماد زخم بستر
برای جلوگیری از زخم بستر چه باید کرد؟
درمان زخم‌های فشاری آسان نیست. بعید است که زخم باز به سرعت التیام پیدا کند. زخم‌های با شدت کمتر در عرض چند هفته با درمان مناسب بهبود می‌یابند، اما زخم‌های خیلی شدید ممکن است به جراحی نیاز داشته‌باشند.
می توانید با تغییر وضعیت مکرر و اجتناب از فشار روی پوست، از بروز زخم‌های فشاری جلوگیری کنید. از روغن ها کمک بگیرید و برای درمان از روغن ماکادمیا بیز قیمت بگیرید. حرکت‌دادن بیمار حداقل هر ۱۵ دقیقه برای کاربران صندلی چرخدار و هر ۲ ساعت برای افراد در رخت خواب هستند توصیه می‌شود. راه کارهای دیگر عبارتند از:
- مراقبت از پوست و خشک نگه داشتن پوست
- تغذیه ی مناسب و مصرف مایع کافی
- ترک سیگار
- مدیریت استرس
- ورزش روزانه حتی اگر در تخت هستید
انواع زخم بستر کدامند؟
برای شناخت بهتر زخم بستر میتوانید عکس انواع زخم بستر را مشاهده کنید. زخم‌های بستر بر اساس عمق، شدت و ویژگی‌های دیگر به چهار مرحله طبقه‌بندی می‌شوند:
- مرحله ۱: پوست قرمز و در لمس گرم می‌باشد. ممکن است خارش داشته‌باشد.
- مرحله ۲: ممکن است زخم باز و دردناک یا تاول وجود داشته‌باشد و همراه با تغییر رنگ پوست اطراف آن باشد.
- مرحله ۳: ظاهر زخم به علت آسیب بافت زیرین پوست، شبیه دهانه‌ی آتشفشان می‌شود.
- مرحله ۴: آسیب شدید به پوست و بافت که احتمالا با عفونت همراه است. ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و تاندون‌ها قابل مشاهده هستند.