آیا مهریه عندالاستطاعه قسطی میشود؟

مهریه و پرداخت آن

مهم ترین تقسیم بندی مهریه ، آن را به دو دسته مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه تقسیم میکند. امروزه مهریه رایج در عقد نکاح ، مهریه عند المطالبه است زیرا نحوه ی وصول آن ساده تر و ضمانت اجرای آن قوی تر است این موضوع از نظر یک وکیل خانواده توضیح کامل داده شده. اما حتی در مهریه ی عند المطالبه نیز امکان قسطی کردن مهریه است. در ماده ی 1087 قانون مدنی در مورد مهریه چنین نوشته شده است: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.”

شایان ذکر است این ماده برای مهریه عند المطالبه صدق بیشتری می کند . در مهریه ی عند المطالبه به محض درخواست مهر از جانب زن ، مرد ملزم به پرداخت آن می شود. حتی زن میتواند به موجب ماده ی 1085 قانون مدنی در صورت عدم دریافت مهریه از انجام وظایف زناشویی خود امتناع کند. البته اگر وظایف خویش را انجام بدهد نمیتواند از ماده ی 1085 قانون مدنی استفاده کند. اما از روش هایی دیگری میتواند اقدام به وصول مهریه خود کند مانند توافق با همسر یا به اجرا گذاشتن مهریه. در هر دو صورت مرد میتواند به قسطی کردن مهریه خود بپردازد.

مهر رایج در سطح کشور ما سکه تمام بهار آزادی است. تا 110 سکه تمام بهار ازادی ضمانت اجرای کیفری وجود دارد. بدین معنی که زوجه میتواند در صورت عدم پرداخت این 110 سکه توسط مرد اقدام به دریافت حکم جلب وی کند. اما به مازاد این 110 سکه ضمانت اجرای کیفری از بین می رود و به صورت حقوقی در میاید و مرد میتواند اقدام به قسطی کردن مهریه خویش کند.

نکته : به دلیل افزایش قیمت سکه در سال های اخیر ممکن است در عمل تعداد سکه ی کمتری ضمانت اجرای کیفری داشته باشد و یا برای پرداخت این 110 سکه تسهیلاتی برای مرد قائل شوند. در هر حال با قسطی کردن مهریه فشار مالی کمتری به مرد وارد می شود . در ادامه به توضیح قانون قسطی کردن مهریه می پردازیم.

حکم اعسار و قسطی کردن مهریه

پیش از ورود به بحث شیوه ی اقدام برای قسطی کردن مهریه لازم به ذکر است برای این امر عدم توانایی مالی برای پرداخت کل مهریه باید وجود داشته باشد. اگر مرد توانمندی پرداخت کل مهر را به صورت کامل و یکجا داشته باشد نمیتواند قسطی کردن مهریه را مطالبه کند. حتی زوجه میتواند به کمک وکیل خود اقدام به دریافت حکم توقیف اموال کند. هرچند که برای دریافت این حکم مدارک محکمه پسندی باید به دادگاه خانواده ارائه شود. اما مرد هم برای قسطی کردن مهریه باید مدارکی مبتنی بر عدم توانایی مالی ارائه کند که در ادامه به توضیح دقیق آن می پردازیم.

برای قسطی کردن مهریه  باید اقدام به دریافت حکم  اعسار کرد. اعسار در حقوق بدین معنی است مرد توامندی پرداخت بدهی هایش را ندارد و به تنگدستی میوفتد . در این مورد مرد برای پرداخت کل مهریه به صورت یکجا به تنگدستی می افتد .در حقیقت این حکم نشان دهنده ی عدم توامندی مالی مرد برای پرداخت کل مهریه می باشد. در شرایط کنونی و با توجه به قیمت سکه در اکثریت موارد امکان پرداخت کل مبلغ مهریه به صور یکجا نیست. به همین منظور دریافت حکم اعسار نیز آسان تر می شود. پس از دریافت این حکم  ، قسطی کردن مهریه صورت میگیرد.

برای دریافت حکم اعسار مدارکی از قبیل فیش حقوقی ، گزارش گردش حساب، لیست گزارش اموال میتواند تعیین کننده باشد. همچنین ارائه ی استشهاد نامه نیز می تواند بسیار موثر باشد.

لازم به ذکر است حکم اعسار موقتی است. یعنی پس از صدور میتواند به موجب ارائه ی مدرک دیگری از جانب زوجه مبنی بر توانمندی مالی مرد برای پرداخت کل مهریه ، ملغی گردد.

دادگاه ذی صلاح برای صدور حکم  اعسار دادگاهی است که به درخواست پرداخت مهریه از جانب زوجه رسیدگی می کند. در حقیقت ابتدا زن با مراجعه به مرجع ذی صلاح تقاضای مهریه میکند و مرد از طریق همان دادگاه اعلام اعسار می کند و تقاضای قسطی کردن مهریه را مطرح می کند.

پس از صدور حکم اعسار نوبت به درخواست قسطی کردن مهریه می رسد. قسطی کردن مهریه با توجه به شغل مرد ، میزان درآمد ، گردش مالی حساب وی و مواردی از این قبیل است. نحوه ی محسابه ی اقساط مهریه تماما بسته به نظر و صلاحدید دادگاه خانواده و قاضی هست.

ممکن است سوال پیش بیاید که تعینن حدود اقساط مهریه ، مقدار پیش قسط و نحوه قسط بندی اقساط مهریه به چه صورت است. اما در قانون هیچ ماده ای به شیوه قسطی کردن مهریه اختصاص داده نشده است و دادگاه و قاضی در این مورد مبنی بر تشخیص خود عمل می کنند. مقدار دقیقی نیز نمی توان تعیین کرد زیرا تعداد اقساط و مقدار آن از پرونده تا پرونده ی دیگر متفاوت است. شرایط زن و استطاعت مالی وی نیز علاوه بر توامندی مرد مد نظر قاضی و دادگاه قرار میگیرد.

اگر درخواست طلاق از طرف مرد صورت بگیرد و سپس، پس از درخواست حکم اعسار این درخواست از جانب دادگاه رد بشود ، مرد تا تسویه ی حقوق کامل زن توانایی دریافت حکم طلاق را نخواهد داشت.

پس از قسطی کردن مهریه و تعیین تعداد و مقدار اقساط مرد مستلزم پرداخت آن در زمان مشخص شده می شود. پس از دریافت هر قسط از مهریه باید رسید پرداخت صادر شود . همچنین پس از تسویه کامل مهریه باید در محضر ثبت شود . این امر حائز اهمیت بسیار است زیرا وجود مدرک معتبر امکان هرگونه شکایت مبنی بر عدم پرداخت مهریه را از بین می برد.

برای قسطی کردن مهریه لازم نیست حتما از طریق دادگاه اقدام کرد و با سازش و صلح نیز امکان پذیر است. اما در هنگامی که صلح صورت میگیرد نیز به ازای پرداخت هر قسط باید رسید دریافت شود . مزیت این نوع از قسطی کردن مهریه در سرعت و سهولت آن است.

تعدیل قسط بندی مهریه به چه صورت است ؟

ممکن است شرایطی که در زمان قسطی کردن مهریه وجود داشته است تغییر کند. برای مثال به موجب اتفاقی در زندگی مرد اعسار وی از بین برود و توانایی پرداخت کل مهریه را به صورت یک جا داشته باشد یا بالعکس. ممکن است طی شرایطی وضعیت مالی مرد بدتر شود و برای پرداخت اقساط تعیین شده مهریه نیز به سختی بیوفتد . در این صورت میتوان درخواست تعدیل قسط بندی مهریه را کرد و اقساط جدید را با توجه به شرایط موجود تعیین کرد. برای تعدیل قسط بندی مهریه به مدارک معتبر نیاز است برای مثال زوجه مدرکی مبتنی بر تمکن مالی مرد ارائه کند.

لازم به ذکر است در تمامی مراحل مذکور امکان ثبت اعتراض وجود دارد. برای مثال زمانی که درخواست صدور حکم اعسار از جانب مرد صورت گرفت و دادگاه بدوی آن را رد کرد میتوان اعتراض نمود و تقاضای برسی مجدد در دادگاه تجدید نظر را کرد. همچنین زوجه میتواند به صدور حکم اعسار اعتراض کند. در این صورت میتواند با ارائه ی مدارکی مبنی بر تمکن مالی مرد حکم اعسار را لغو کند.

نسبت به مقدار پیش قسط و تعداد و میزان اقساط نیز میتوان اعتراض کرد. زوج در صورتی که نحوه ی قسطی کردن مهریه را نامناسب ببیند به طوری که برای پرداخت آن دچار تنگدستی شود میتوان به آن اعتراض کند. همچنین اگر زوجه مقدار پیش قسط و زمان پرداخت اقساط را برای خود ناعادلانه ببیند میتواند اقدام به اعتراض کند. شایان ذکر است برای به نتیجه رسیدن اعتراض ارائه ی مدرک جدید و معتبر حائز اهمیت است در غیر این صورت حکم اسبق مجددا در دادگاه تجدید نظر صادر می شود.

شایان ذکر است درخواست قسطی کردن مهریه لزوما مربوط به بعد از طلاق نیست و درخواست مهریه و قسطی کردن مهریه می تواند در زمان تدوام زندگی مشترک صورت بگیرد.

در این مقاله به شرح کامل تقسیط مهریه و شیوه ی درخواست آن پرداختیم. شاید اینطور به نظر برسد که حضور یک فرد متخصص در این زمینه لزومی ندارد. اما شما از طریق وکیل میتوانید اطلاعات لازم را کسب کنید و علاوه بر آن با توسل به وکیل قسطی کردن مهریه شرایط را به نفع خود تغییر دهید. برای کسب اطلاعات لازم و اتخاذ وکیل مد نظر خود می توانید به سایت آوای وکیل مراجعه کنید.

زوجه از زمان عقد ازدواج می تواند مهریه را مطالبه کند و در صورت عدم توانایی زوج برای پرداخت آن می بایست قسطی بندی شده و باید به صورت اقساطی پرداخت شود. قسط بندی مهریه مستلزم این است که زوج دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را ارائه کند و به دادگاه این اعسار را ثابت کند.

یکی از حقوق مالی زوج در ازدواج، مهریه است که در زمان صیغه عقد و در صورت مطالبه همسر، مرد مکلف به پرداخت آن است. با توجه به ماهیت قانون ما که برگرفته از شرع اسلام است، مهریه یک دین است که بر گردن مرد گذاشته می شود و باید آن را بپردازد.

این در حالی است که به دلیل بالا بودن مبلغ مهریه، گاهی مردانی را می بینیم که توانایی پرداخت مهریه را ندارند و یا تنها بخشی از مهریه را می توانند پرداخت کنند. در این شرایط پس از صدور حکم و در صورت احراز شرایط اعسار، زوج حق دارد دادخواست اعسار از پرداخت دهد، پرداخت مهریه با توجه به شرایط زندگی مدعی و درآمدی که کسب می کند اعسار قسط بندی انجام می شود. در پاراگراف های بعدی توضیحات مفصلی در مورد قسط بندی مهریه خواهیم داد.

مطالبه مهریه توسط زوجه

برخلاف تصور عموم، مهریه نه تنها در طلاق مطالبه می شود، بلکه در زمان زندگی مشترک نیز قابل مطالبه است و این لزوماً به معنای اختلاف بین زوجین نیست. مطالبه مهریه را می توان به دو دسته مهریه عند المطالبه و عند الاستطاعه تقسیم کرد.

مهریه عندالمطالبه مهریه ای است که زوج، باید هر زمان که زوجه مهریه اش را بخواهد آن را بپردازد اما در مهریه مهریه عند الاستطاعه مرد تنها زمانی مکلف به پرداخت مهریه یا بخشی از آن است که تمکن مالی داشته باشد.

به جز مستثنیات دین که در بندهای بعدی توضیح خواهیم داد، تمام اموالی را که مرد در اختیار دارد می توان در مقابل مهریه گرفت. به عبارت دیگر، اگر زن مهریه خود را مطالبه یا به اجرا درآورد، دادگاه یا اجرای ثبت ممکن است اموال مرد را به میزان مهریه توقیف کند.

نکته قابل تامل این است که در مواردی که مرد قادر به پرداخت صداق یا همان مهریه نیست و به اصطلاح معسر محسوب می شود. فقط تا 110 سکه از مهریه قابل اجراست و با این تعداد می توان زوج را جلب کرد. پرداخت بیش از این میزان بر اساس ملائت و تمکن مالی شوهر است.

قسط بندی مهریه توسط دادگاه

سه مورد زیر بعد از مطالبه مهریه زن ممکن است اول اینکه مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد دوم اینکه او تنها قادر به پرداخت بخشی از مهریه می باشد و سوم اینکه قادر به پرداخت مهریه نیست. در اینجا به مورد اول نمی پردازیم و در مورد قسط بندی مهریه به مورد دوم و سوم می پردازیم معمولا زمانی که زوج قادر به پرداخت مهریه نباشد و به اصطلاح معسر باشد، مهریه توسط دادگاه قسط بندی خواهد شد.

برای ارائه یک تعریف ساده از معسر می توان گفت که معسر فردی است که به دلیل فقدان مال غیر از مستثنیات دین یا در دسترس نبودن آن نمی تواند بدهی خود را پرداخت کند. با دریافت حکم دادگاه برای پرداخت مهریه، زوج (شوهر) می تواند ظرف 30 روز دادخواست اعسار خود را برای پرداخت مهریه به دادگاه تقدیم کند.

تا زمان تعیین تکلیف و رسیدگی به دادخواست اعسار، اگر زوج ظرف 30 روز دادخواست اعسار خود را به دادگاه داده باشد، برای مهریه جلب نمی شود، در غیر این صورت ممکن است جلب شود. با توجه به وضعیت مالی زوج، دادگاه در صورت قبولی دادخواست اعسار، یک پیش قسط و اقساط ماهانه یا چند ماهه برای پرداخت مهریه تعیین می کند.

پرداخت پیش قسط و اقساط باید به طور منظم انجام شود، در غیر این صورت ممکن است جریمه ای اعمال شود و مدیون جلب شود. یکی دیگر از جنبه های مهم اعسار این است که پرداخت مهریه از طریق توقیف مستثنیات دین امکان پذیر نیست اما مستثنیات دین شامل چه مواردی می شود؟

فهرست مستثنیات دین در ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به شرح زیر است:

• منزل مسکونی که عرفا در شان محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
• اثاثیه ای که محکوم علیه و افراد تحت تکفل او برای رفع نیازهای ضروری خود به آن نیاز دارند.
• آذوقه کافی برای رفع نیازهای محکوم علیه و افراد تحت تکفل او تا زمانی که آذوقه عرفا ذخیره می شود.
• کتابها و ابزار علمی و تحقیقاتی که در خور شان آنها باشد
• ابزار و وسایل کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایرین که برای امرار معاش و مراقبت از افرادی که مسئولیت آنها را بر عهده دارند ضروری است.
• تلفن مورد نیاز مدیون
• مبلغی که در طول عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، به شرط این که اجاره بها بدون آن قابل پرداخت نیست و مشکلاتی را ایجاد می کند و عین مستاجره باید مدیون باشد و از شان او بیشتر نباشد.

همانطور که در بالا گفته شد، این موارد از مستثنیات دین محسوب می شود، بنابراین اگر مدیون مال دیگری نداشته باشد، معسر محسوب است. توجه به این نکته ضروری است که اتومبیل نیز از مستثنیات دین نیستند.

حکم اعسار و قسطی کردن مهریه

برای بحث در مورد نحوه اقدام برای قسطی کردن مهریه باید به این نکته اشاره کرد که برای تحقق این امر موضوع اصلی عدم توانایی مالی در پرداخت کامل مهریه باشد. اگر مرد بتواند کل مهریه را یکجا و کامل بپردازد، مطالبه قسطی کردن مهریه امکان پذیر نیست. در واقع زوجه با کمک وکیل خود می تواند حکم توقیف اموال را بگیرد. با این وجود برای دریافت این حکم باید مدارک مستدل به دادگاه خانواده ارائه شود. مرد برای قسطی کردن مهریه باید عدم توانایی مالی خود را ثابت کند که در ادامه بیشتر به آن پرداخته خواهد شد.

برای قسطی کردن مهریه باید نسبت به دریافت حکم اعسار اقدام کرد. اصطلاح «اعسار» در حقوق به این معناست که که قادر به پرداخت بدهی خود نیست و ممکن است دچار فقر شود. در این صورت پرداخت یکباره کل مهریه باعث فقر مرد می شود. در واقع این حکم نشان می دهد که مرد به دلیل وضعیت مالی قادر به پرداخت کل مهریه نیست. در شرایط فعلی و با توجه به قیمت سکه معمولا نمی توان کل مبلغ مهریه را یکجا پرداخت کرد. در نتیجه دریافت حبس ابد آسان تر می شود. به این ترتیب دریافت حکم اعسار راحت تر است. قسطی کردن مهریه پس از دریافت این حکم به صورت اقساطی پرداخت می شود. قسطی کردن مهریه پس از دریافت این حکم صورت می گیرد.

مدارکی مانند فیش حقوقی، گزارش گردش حساب، و لیست گزارش اموال می توانند برای دریافت حکم اعسار بسیار مهم باشند. ارائه استشهاد نامه نیز بسیار موثر می باشد.

مهم است که به خاطر داشته باشید که حکم اعسار موقتی است. به عبارت دیگر، در صورتی که زوجه مدرک دیگری مبنی بر توانمندی مالی مرد برای پرداخت کل مهریه ارائه دهد، حکم پس از صدور قابل فسخ است.

دادگاه ذیصلاح که در مورد صدور حکم اعسار تصمیم می گیرد همان دادگاهی است که به درخواست زوجه برای پرداخت مهریه رسیدگی می کند. در واقع زن طی مراحل اولیه با مراجعه به مرجع ذیصلاح اقدام به مطالبه مهریه می کند و مرد نیز از طریق همان دادگاه اعلام اعسار و تقاضای قسطی کردن مهریه می کند.

به محض صدور حکم اعسار نوبت به درخواست قسطی کردن مهریه می رسد. قسطی کردن مهریه بر اساس شغل مرد، میزان درآمد، گردش مالی حساب و سایر عوامل مرد محاسبه می شود. دادگاه خانواده و قاضی در نحوه محاسبه ی اقساط مهریه اختیار کامل دارد.

ممکن است در مورد تعیین حدود اقساط مهریه، مقدار پیش قسط و نحوه قسط بندی اقساط مهریه سوالاتی وجود داشته باشد. با این وجود در قانون ماده ای برای شیوه قسطی کردن مهریه پیش بینی نشده است و دادگاه و قاضی به تشخیص خود عمل می کنند. از آنجایی که تعداد اقساط و مقدار آن درپرونده های مختلف متفاوت است، تعیین مبلغ دقیق غیرممکن است. قاضی و دادگاه نیز شرایط و توانایی مالی زن را در کنار توانایی مرد در نظر می گیرند.

پس از تقدیم تقاضای طلاق از سوی مرد و رد درخواست اعسار وی از سوی دادگاه، تا احراز حقوق کامل زن، نمی تواند حکم طلاق را دریافت کند.

مرد باید پس از قسطی کردن مهریه و تعیین تعداد و مقدار اقساط، آن را در زمان تعیین شده بپردازد. با دریافت هر قسط مهریه باید رسید پرداخت صادر شود. مهریه نیز باید پس از تسویه کامل در محضر ثبت شود. وجود مدرک معتبر بسیار مهم است زیرا امکان هرگونه شکایت در خصوص عدم پرداخت مهریه را از بین می برد.

در صورت تمایل به قسطی کردن مهریه نیازی به اقدام در دادگاه نیست و با سازش و صلح می توانید این کار را انجام دهید. با این حال، زمانی که صلح حاصل می شود نیز باید برای  پرداخت هر قسط رسید دریافت کرد. سرعت و راحتی از بزرگترین مزیت این نوع قسطی کردن مهریه است.

تعدیل قسط بندی مهریه به چه صورت است ؟

ممکن است در شرایط قسطی کردن مهریه تغییراتی ایجاد شده باشد. مثلاً اعسار مرد با وقوع اتفاقی در زندگی از بین می رود و می تواند کل مهریه را یک جا بپردازد یا بالعکس. در شرایط خاصی ممکن است وضعیت مالی مرد بدتر شود و پرداخت اقساط تعیین شده مهریه را برای او سخت کند. تعدیل مهریه در این صورت قابل درخواست است و با توجه به شرایط موجود می توان اقساط جدید را تعیین کرد. مثلاً زن برای تعدیل قسط بندی مهریه باید مدرکی دال بر تمکن مالی شوهرش ارائه کند.