خصوصیات و نشانه های كودكان بیش فعال

بیش فعالی چیست؟ علائم، درمان و دلایل اختلال کم توجهی

بیش فعالی یا ADHD یکی از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکی است. معمولاً برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه، کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند (ممکن است بدون فکر کردن به نتیجه عمل کنند)، یا بیش از حد فعال باشند. روش‌هایی برای کنترل بیش فعالی (ADHD) وجود دارد که در این مقاله بیشتر مورد بحث قرار خواهند گرفت. جهت خرید لباس نوپو مشکی، لباس راهنمایی رانندگی و دریافت لیست قیمت لباس نظامی بچه گانه با ما تماس بگیرید.

بیش فعالی چیست؟

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یک مشکل رفتاری است که می‌تواند خفیف تا شدید باشد. ADHD یا همان بیش فعالی انواع مختلفی دارد، بسته به اینکه آیا عدم توجه (مشکلاتی در تمرکز) مسئله اصلی است یا بیش فعالی-تکانشگری (بسیار فعال بودن – مشکل در متمرکز ماندن).

کودکان مبتلا به اختلال توجه و بیش فعالی (ADHD)، بی‌قراری، تکانشگری و یا بی‌توجهی مداوم را از خود نشان می‌دهند. این ویژگی‌ها در بیش از یک محل و شرایط مشاهده می‌شوند؛ به طور مثال، در مدرسه و در خانه. این علائم همچنین در بیش از یک فعالیت مشاهده می‌شوند؛ به طور مثال، در کارهای مدرسه و در روابط. آن‌ها در سطحی بالاتر از آنچه که متناسب با سن انتظار می‌روند رخ می‌دهند و باعث بروز اختلال و مشکلات چشمگیری در زندگی روزمره‌ی کودک می‌شوند.

برای برخی از کودکان، بیش فعالی می‌تواند مشکلات جدی را به وجود آورد، به خصوص اگر درمان آن به موقع و زود هنگام شروع نشده باشد. بنابراین در این خصوص، تشخیص زود هنگام بسیار مهم است. اگر درمان روانشناختی و حتی گاهی اوقات نیز دارویی آغاز شود، می‌تواند زندگی و آینده فرزند شما را تا حد زیادی بهبود بخشد.

علائم بیش فعالی کودکان

ویژگی‌های اصلي اختلال توجه و بیش فعالی شامل عدم توجه، بيش فعالی و تکانشگری و تحریک پذیری می‌باشد. این علائم در اوایل زندگی کودک ظاهر می‌شود. از آنجا که بسیاری از کودکان عادی ممکن است این علائم را البته در سطح پایین‌تر داشته باشند، یا علائم ممکن است در اثر اختلال دیگری ایجاد شود، باید تشخیص این اختلال در کودک توسط یک متخصص ماهر از طریق معاینه کامل و ارزیابی مناسب انجام شود.

علائم بیش فعالی در طی چند ماه متمادی ظاهر می‌شوند، که اغلب علائم تکانشگری و بیش فعالی پیش از علائم بی توجهی ظاهر می‌شوند، علائم نقص توجه ممکن است برای یک سال یا بیشتر پدیدار نشود. بسته به خواسته‌هایی که ممکن است شرایط برای خود کنترلی کودک ایجاد کند، ممکن است علائم مختلفی در شرایط مختلف ظاهر شود.

کودکی که “نمی‌تواند آرام بنشیند” یا در غیر این صورت اختلال ایجاد می‌کند، اختلال او در مدرسه قابل توجه خواهد بود، البته ممکن است به اشتباه به عنوان یک کودک خیال‌باف و بدون توجه تلقی شود. کودک تکانشگری که قبل از فکر کردن، عمل می‌کند، ممکن است فقط دچار یک “مشکل در نظم و انضباط” تلقی شود، در حالی که کودکی که منفعل یا تنبل است ممکن است صرفاً بدون انگیزه تصور شود. با این حال، هر دو ممکن است انواع مختلفی از بیش فعالی را داشته باشند.

همه کودکان گاهی بی‌قرار هستند، بعضی اوقات بدون تفکر عمل می‌کنند، گاهی اوقات وقتشان را صرف خیال‌بافی می‌کنند. هنگامی که بیش فعالی، حواس پرتی، تمرکز ضعیف یا تحریک پذیری کودک بر روی عملکرد مدرسه، روابط اجتماعی با کودکان دیگر یا رفتار در خانه تأثیر بگذارد، ممکن است اختلال بیش فعالی در او دیده شود. اما از آنجا که علائم آن در شرایط و محیط‌های مختلف بسیار متفاوت است، تشخیص بیماری بیش فعالی آسان نیست. این امر به ویژه هنگامی که بی توجه بودن علامت اصلی است، بیشتر صدق می‌کند.

به طور کلی سه الگوی رفتاری وجود دارد که نشان دهنده بیش فعالی است:

• مبتلایان به بیش فعالی و نقص توجه ممکن است علائم بی‌توجهی را به طور مداوم نشان دهند.
• آن‌ها ممکن است به مراتب بیشتر از سایر کودکان هم سن خود، الگویی از بیش فعالی و تکانشی داشته باشند.
• یا ممکن است هر سه نوع رفتار را نشان دهند.

این بدان معنی است که سه زیر گروه از انواع بیش فعالی وجود دارند که توسط متخصصان شناخته شده‌اند. این زیرگروه‌ها عبارت‌اند از:

• نوع بیش فعالی: غالباً تکانشگری (که فرد عدم توجه قابل توجهی را نشان نمی‌دهد)
• نوع غالباً بی‌توجهی (که فرد رفتارهای بیش فعالی و تکانشگری قابل توجهی را از خود نشان نمی‌دهد) که گاهی اوقات ADD گفته می‌شود؛ یک اصطلاح قدیمی برای طیف کلی این اختلال
• نوع ترکیبی آن (که فرد علائم بی‌توجهی و بیش فعالی-تکانشی را نشان می‌دهد)

این اختلال می‌تواند در عملکرد روزمره این کودکان تاثیرات مخرب زیادی داشته باشد، به طوری که در سنین مدرسه دچار اختلال یادگیری می‌شوند و در سنین بلوغ دچار افسردگی و آسیب‌های اجتماعی و در بزرگسالی نمی‌توانند جایگاه‌های مناسب شغلی را کسب کنند. سن طلایی تشخیص و درمان بیش فعالی 3 تا 7 سالگی است و مراجعه زودهنگام به کلینیک‌های کاردرمانی تا حدود زیادی از درمان این کودکان توسط دارو جلوگیری می‌کند. از مراجعه به کاردرمانی ابایی نداشته باشید.

انواع بیش فعالی

انواع بیش فعالی عبارتند از:

بیش فعالی-تکانشی بودن

به نظر می‌رسد کودکان بیش‌فعال همیشه “در حال حرکت” یا دائماً شلوغ و فعال هستند. آن‌ها به اطراف می‌چرخند و به هر چیزی که در دیدشان است دست می‌زنند یا  با آن بازی می‌کنند، یا بی وقفه صحبت می‌کنند. آرام نشستن بر روی میز غذا یا در حین درس در مدرسه یا گوش دادن داستان برای آن‌ها کار دشواری است. آن‌ها در صندلی خود وول می‌خورند و آرام ندارند یا در دور اتاق پرسه می‌زنند یا ممکن است آن‌ها پاهای خود را مدام تکان دهند، به همه چیز دست بزنند، یا مدادشان را با سر و صدا روی میز بکوبند. نوجوانان یا بزرگ‌سالان دارای بیش فعالی ممکن است احساس بی‌قراری درونی کنند. آن‌ها اغلب گزارش می‌دهند که نیاز دارند به کاری مشغول بمانند و ممکن است سعی کنند چندین کار را به طور هم‌زمان انجام دهند.

به نظر می‌رسد کودکان تکانشگر قادر به جلوگیری از واکنش‌های فوری خود یا فکر کردن قبل از عمل نیستند. آن‌ها غالباً اظهارنظرهای نامناسبی را بی پروا از خود بروز می‌دهند، احساسات خود را بدون محدودیت ابراز می‌کنند و بدون توجه به عواقب بعدی رفتارشان عمل می‌کنند. بی‌تاب بودن و تکانشگری آن‌ها ممکن است منتظر ماندن برای چیزهایی که می‌خواهند یا صبر کردن برای رسیدن نوبتشان در بازی را برایشان دشوار سازد.

آن‌ها ممکن است یک اسباب بازی را از کودکی دیگر به زور بگیرند یا وقتی ناراحت هستند، کسی را بزنند. حتی در هنگام نوجوانی یا بزرگسالی، آن‌ها ممکن است به طرز بی‌قرار و تکانشگری تصمیم بگیرند کارهایی را انجام دهند که نتیجه‌ی فوری اما اندک دارند و نه اینکه درگیر فعالیت‌هایی شوند که ممکن است تلاش بیشتری نیاز داشته باشند، اما در عین حال پاداش‌های بسیار بیشتری با تأخیر فراهم می‌کنند. برخی از علائم بیش فعالی-تکانشگری عبارت‌اند از:

• احساس بی‌قراری، اغلب با تکان دادن دست و پایش به خود می‌پیچید، یا در حالی که نشسته است وول می‌خورد.
• دویدن، بالا رفتن یا بلند شدن از صندلی در شرایطی که از او انتظار می‌رود که بنشیند یا رفتاری آرام داشته باشد.
• قبل از شنیدن کل سؤال، جواب‌ها را تند و سریع می‌گوید.
• در منتظر ماندن در صف یا رعایت نوبت مشکل دارد.

بی توجهی یا نقص توجه

کودکانی که بی‌توجه هستند، به‌ سختی می‌توانند ذهن خود را روی یک چیز نگه دارند و ممکن است تنها پس از چند دقیقه از انجام دادن یک کار خسته شوند. اگر آن‌ها کاری را انجام دهند که واقعاً از آن لذت ببرند، هیچ مشکلی برای توجه ندارند. اما تمرکز آگاهانه، توجه هوشیارانه در سازمان‌دهی و انجام یک کار یا یاد گرفتن یک چیز جدید برای آن‌ها دشوار است.

انجام تکالیف مدرسه مخصوصاً برای این کودکان سخت است. آن‌ها فراموش می‌کنند که یک تکلیف را بنویسید یا کتاب یا دفترشان را در مدرسه جا می‌گذارند. آن‌ها فراموش می‌کنند که یکی از کتاب‌ها را به خانه ببرند و یا یک کتاب اشتباه را با خود می‌آورند. اگر سرانجام تکالیفشان را تمام کنند، پر از غلط و پاک شدگی است. انجام تکالیف خانه اغلب با ناامیدی برای والدین و فرزند همراه است. راهنمای تشخيصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-IV-TR) این علائم بی‌توجهی را به شرح زیر نشان می‌دهد:

• اغلب با دیدن مناظر و صداهای نامربوط خیلی زود پریشان می‌شوند.
• اغلب در توجه به جزئیات ناتوان بوده و اشتباهات بی‌دقتی را انجام می‌دهند.
• به ندرت دستورالعمل‌ها را با دقت و کاملاً دنبال می‌کنند و اغلب مواردی مانند اسباب بازی، مداد، کتاب و ابزار مورد نیاز برای انجام یک کار را گم یا فراموش می‌کنند.
• اغلب از یک فعالیت تکمیل نشده به فعالیت دیگری می‌روند.

كودكانی كه به بیش فعالی از نوع بی توجهی غالب مبتلا هستند، به ندرت تكانشی يا پرتحرک هستند، اما در توجه کردن، مشكلات قابل توجهی دارند. به نظر می‌رسد آن‌ها رویاپرداز باشند، “در فضا به سر می‌برند”، به راحتی گیج می‌شوند، حرکت کند دارند و سست و بی‌حال هستند. آن‌ها ممکن است در پردازش اطلاعات به همان سرعتی و دقتی که سایر کودکان دارند مشکل داشته باشند. وقتی معلم دستورات شفاهی یا حتی کتبی می‌دهد، این نوع کودک به سختی می‌فهمد که چه کاری را باید انجام می‌دهد و مرتباً اشتباه می‌کند. با این وجود کودک ممکن است آرام و  بدون سر و صدا در جای خود بنشیند و حتی به نظر می‌رسد که  دارد کارش را انجام می‌دهد، اما به انجام کار و دستورالعمل‌ها توجه کاملی ندارد یا آن‌ها را درک نمی‌کند.

این کودکان از لحاظ تکانشگری و فعالیت بیش از حد در کلاس، در مدرسه یا در خانه مشکل قابل توجهی ندارند. آن‌ها ممکن است در مقایسه با بیش فعالی از نوع تکانشگری، بهتر با کودکان دیگر دوست شوند و کنار بیایند و شاید با همان مشکلات اجتماعی مختلفی که نوع ترکیبی از بیش فعالی با آن روبه رو می‌شوند، مواجه نشوند. بنابراین اغلب مشکلات آن‌ها در مورد بی‌توجهی نادیده گرفته می‌شود. اما این دسته از کودکان به اندازه‌ی کودکان دارای انواع دیگر اختلال بیش فعالی که به مشکلات آشکارتری در کلاس منجر می‌شوند به کمک نیاز دارند.