نمونه گزارش مهندس ناظر در مرحله پایان کار ساختمان

اصول گزارش نویسی مهندس ناظر و مبانی مهم نظارت

تعریف نظارت مستمر

در ساخت و سازهای رایج کشور و قبل از صدور جواز ساختمان در تهران دو نوع نظام ساخت و ساز داریم یکی نظام فنی و اجرایی که عموماً در پروژه های عمرانی رایج است و دیگری نظام ساخت و ساز شهری است که مهندسان ناظر از طریق سازمان نظام مهندسی انتخاب و به صاحب کار و مرجع صدور پروانه معرفی می شوند.

تعریف نظارت در نظام فنی و اجرایی با نظام ساخت و ساز شهری کاملاً متفاوت است. در نظام فنی و اجرایی وزارت راه و شهرسازی مهندس ناظر در استخدام دستگاه مشاور بوده و به صورت مقیم در کارگاه حضور دارد. اما در نظام ساخت و ساز شهری مهندس ناظر نظارت مستمر بر عملیات اجرایی دارد در تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها چنین آمده مهندسان ناظر ساختمانی مکلفند نسبت به عملیات اجرائی ساختمانی که به مسئولیت آنها احداث میگردد از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه ها محاسبات فنی ضمیمه آن مستمراً نظارت کرده و در پایان کار مطابقت ساختمان با پروانه و نقشه محاسبات فنی را گواهی نمایند.

در ذهن خواننده دو سوال پیش میآید

– سوال : اول تعریف واضح از مستمر چیست؟

نظارت مستمر یعنی آنکه به هر طریقی که ممکن است مهندس ناظر از تمامی اتفاقاتی که در کارگاه می افتد اطلاع یابد و کارگاه ساختمانی را تحت کنترل و نظارت خود داشته باشد ناظر میتواند در هر ساعت از شبانه روز و در تمامی روزهای سال به کارگاه سرکشی .کند خواه ساعت ۴ بامداد باشد خواه روز تعطیل رسمی.

– سوال :دوم نظارت مستمر چگونه اثبات میشود؟

نظارت مستمر را میتوان با بررسی خروجی کار ناظر اثبات کرد خروجی کار وی کلیه گزارشات و مکاتباتی است که با شهرداری سازمان نظام مهندسی اداره ،کار مسکن و شهرسازی و همچنین با مالک مهندس ،مجری ،سازنده مهندس طراح و ناظر هماهنگ کننده و سایر سازمانهای ذیربط داشته است. در نتیجه آنچه در نظارت مستمر اهمیت دارد خروجی کار ناظر است نه حضور فیزیکی اش در کارگاه

بازخوانی پرونده نظارت مستمر

در یکی از گودهای تهران که ملک مجاور در ضلع ،شرقی به داخل گود ریزش کرد و سه نفر کشته ،شدند ناظر در زمان حادثه در محل حضور داشت و مشغول نظارت بود که ساختمان فروریخت. در این پرونده چون ناظر علی رغم حضور فیزیکی اش هیچ گزارشی به شهرداری ارائه نداده بود به پرداخت ۳۰ درصد از خسارت وارده محکوم شد. پس در مییابیم که حضور فیزیکی ناظر رافع مسئولیتهای او نیست و مهمترین خروجی کار ناظر گزارشات و مکاتبات وی می.باشد به بیانی دیگر مستندات مهندس ناظر اثبات کننده نظارت مستمر وی خواهد بود.

شروع مسئولیت ناظر

شروع مسئولیت ناظر مصادف با صدور پروانه ساختمانی میباشد اما تحت شرایطی خاص مسئولیت ناظر میتواند قبل از صدور پروانه ساختمانی آغاز شود عمده حالتهای مختلف شروع مسئولیت ناظر قبل از صدور پروانه ساختمانی به شرح ذیل است:

1- صاحبکار قبل از صدور پروانه ساختمانی شروع به عملیات اجرایی کرده و مهندس ناظر به صورت ناشیانه با گزارش تخلفات مالک به شهرداری یا با تحویل دستورکار کتبی به مالک و دخالت در امر اجرا رسماً شروع مسئولیت نظارت خود را اعلام میکند .

1- گاهی اوقات که قرارداد فی مابین امضاء ،شده مالک شروع به کار کرده و حادثه ای اتفاق افتاده است اما علیرغم اینکه حادثه قبل از صدور پروانه ساختمانی بوده و ناظر گزارشی به شهرداری نداده در محاکم قضایی محکوم شده که چرا به وظایف نظارتی خود عمل نکرده است. استنباط تعدادی از کارشناسان رسمی و قضات آن است که به محض امضاء قرارداد مسئولیت انجام وظایف و تعهدات طرفین در قبال موضوع قرارداد شروع میشود مگر آنکه در متن قرارداد زمان مشخصی برای آن در نظر گرفته شده باشد بنابراین بسیار اهمیت دارد که در متن قرارداد نظارت شروع مسئولیت ناظر بعد از صدور پروانه ساختمانی تعریف و تعیین شود.

نقشه مصوب

به نقشه هایی که توسط مهندس طراح دارای پروانه اشتغال طراحی شده و توسط سازمان نظام مهندسی استان و شهرداری تایید می،گردند نقشه مصوب گفته می.شود در حقیقت نقشه های مصوب باید دارای مهر ،طراح سازمان نظام مهندسی و شهرداری باشند این نقشهها ملاک نظارت و اعلام مغایرتها می باشند.

نقشه غیر مصوب به اصطلاح (اجرایی)

به نقشههایی که مورد تایید سازمان نظام مهندسی استان و شهرداری نیستند نقشه غیر مصوب یا به اصطلاح عامیانه نقشه اجرایی می.گویند این نقشهها فاقد مهر سازمان نظام مهندسی و بعضا مهندس طراح میباشند اجرای ساختمان بر اساس نقشههای غیر مصوب یکی از تخلفات رایج مالکان و سازندگان ساختمان است.

گزارشات مرحله ای

مهمترین وظیفه مهندس ناظر تسلیم گزارشات مرحله ای به مرجع صدور پروانه میباشد. مطابق بند ۱۳-۲ از مبحث دوم مقررات ملی،ساختمان ماده ۲۲ و ۲۳ آیین نامه اجرایی ماده (۳۳) قانون نظام عملیات اجرایی ساختمانی که

مهندسی و تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها مهندسان ناظر مکلفند تحت نظارت آنها احداث میگردد از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه ها محاسبات فنی ضمیمه آن نظارت کرده و در پایان کار مطابقت عملیات اجرایی ساختمان را با مدارک فوق گواهی نمایند.

ناظر موظف است هرگونه تخلفات فنی مغایر با مفاد پروانه ساختمانی نقشه های مصوب مشخصات فنی ضمیمه و عدم رعایت موارد ایمنی مندرج در مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان و آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی را در قالب گزارش مرحله ای به مرجع صدور پروانه و اداره کار تحویل دهد. با توجه به اینکه در اکثر ساخت و سازها از نقشههای غیر مصوب استفاده میشود بسیار اهمیت دارد که مهندس ناظر به نحوی بر عملیات اجرایی نظارت نماید که علاوه بر اعلام گزارش اجرای عملیات ساختمان برخلاف نقشههای مصوب عملیات اجرایی را از لحاظ مغایرت با مقررات ملی ،ساختمان ضوابط شهرسازی شهر مورد نظر و سایر آیین نامههای فنی و ایمنی کنترل کند.

به عنوان مثال در صورتی فاصله بین ستونها محل) (پارک کمتر از مقدار مشخص شده در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان باشد به نحوی که منجر به حذف پارکینگ شود و عملیات ساختمانی نیز مطابق نقشههای غیر مصوب اجرا میشود مهندس ناظر علاوه بر اینکه در گزارش مرحله ای اعلام میکند عملیات ساختمانی مغایر با نقشه های مصوب ،است باید به صورت دقیق به رعایت نکردن حداقل فاصله لازم بین ستونها که منجر به حذف پارکینگ خواهد شد نیز اشاره کند به بیان دیگر در تحریر گزارشات مرحله ای از کلی گویی اجتناب کرده و صرفاً به جمله عملیات ساختمانی مغایر با نقشه های مصوب می باشد اکتفا نکند .

حداقل تعداد گزارشات مرحله ای

در بند ۱۳-۷-۱ و ۱۳-۷-۲- مبحث دوم مقررات ملی ساختمان با توجه به گروه بندی ساختمانها برای گروه الف) و (ب ) مرحله و برای ساختمانهای گروه ج) و (د ۱۲) مرحله گزارش به مرجع صدور پروانه پیش بینی شده است این حداقل تعداد گزارشات مرحله ای است که بایستی ناظر در پایان هر مرحله به شهرداری تحویل دهد. بدیهی است با توجه به تخلفات ،مالک مهندس ناظر میتواند به تعداد نامحدود گزارش تخلفات متعدد فنی و ایمنی مالک و یا مهندس مجری را به شهرداری تسلیم نماید. مراحل اصلی گزارشات مرحله ای برای ناظران معمار به شرح زیر است:

1- گزارش وضعیت همجواری ملک

2- اعلام شروع عملیات ساختمانی

3- گزارش گودبرداری

4- گزارش فونداسیون

5- گزارش اجرای سازه اصلی

6- گزارش سفتکاری

7- گزارش نازک کاری

8- گزارش اتمام عملیات ساختمانی

مخاطب گزارشات مرحله ای

همانگونه که پیشتر اشاره شد ناظر موظف است گزارشات مرحله ای را به مرجع صدور پروانه تحویل دهد. بعضاً مشاهده شده ناظر گزارش خود را خطاب به سازمان نظام مهندسی استان تحریر و در دبیرخانه آن سازمان ثبت کرده .است اما با بروز حادثه و باز شدن پای ناظر به ،دادگاه شهرداری با اعلام اینکه گزارشی به او تحویل داده نشده تبرئه و مهندس ناظر محکوم شده .است بنابراین مهندس ناظر باید در اولین خط گزارش بنویسید ” به اطلاع شهرداری محترم میرساند … ” و در ادامه گزارش خود را شرح داده و اصل آن را به شهرداری و رونوشت آن را به سازمان نظام مهندسی تحویل دهد.

در برخی از شهرهای کشور ارتباط ناظر با شهرداری از طریق کارتابل الکترونیکی بوده و نیاز نیست گزارشات مرحله ای را به صورت دستی به شهرداری تحویل دهد اما در شهرهایی که این امکان فراهم نیست باید گزارشات به صورت دستی در دبیرخانه شهرداری یا دفاتر خدمات الکترونیک شهرداری شماره و بایگانی شوند پس از ثبت گزارش در شهرداری باید یک نسخه از آن در اختیار ناظر قرار داده شود تا در بایگانی شخصی خود نگهداری نماید در غیر این صورت بایستی پس از ثبت گزارش در شهرداری از آن کپی تهیه کرده و اصل گزارش را مجدداً به شهرداری عودت دهد.

گزارش خلاف دار

در صورتی که مهندس ناظر در گزارش خود به شرح تخلفات فنی و ایمنی مالک بپردازد، اگر از به صورت دستی به شهرداری تحویل میدهد بایستی در مقابل تخلف ذکر شده بنویسد خلاف دارد طریق کارتابل الکترونیکی گزارش را ثبت میکند باید گزینه خلاف دارد را انتخاب کند و اگر گزارش را در غیر این صورت ممکن است گزارش وی متناقض فرض شود.

نمونه گزارش خلاف دار

به اطلاع شهرداری میرساند در بازدید مورخ … از ساختمان به شماره پروانه … مشاهده گردید مالک در حال اجرای سنگ نما بدون اجرای اسکوپ میباشد خلاف) .(دارد. لذا شهرداری محترم مکلف است مالک را ملزم به رفع تخلف فوق الذکر بنماید.

گزارش در موعد

تمامی گزارشات تخلف باید در موعد و قبل از پوشانده شدن مرحله جاری به شهرداری تحویل گردد. به عنوان مثال گزارش تخلف اضافه سطح اشغال طبقه همکف باید قبل از بتن ریزی فونداسیون تحریر و به اطلاع شهرداری برسد

اهمیت توجه به گزارش در موعد را با عنایت به تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها در می یابیم که اشعار می دارد: اگر ناظر تخلف را به موقع به شهرداری اعلام نکند و موضوع منتهی به طرح در کمیسیون مندرج در تبصره یک ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و صدور رأی بر جریمه یا تخریب ساختمان گردد شهرداری مکلف است مراتب را به سازمان نظام مهندسی منعکس .نماید شورای انتظامی نظام مهندسی مذکور موظف است مهندس ناظر را در صورت ثبوت تقصیر برابر قانون نظام مهندسی حسب مورد با توجه به اهمیت موضوع به ۶ ماه تا ۳ سال محرومیت از کار محکوم نماید.

پس اولین اثر سوء گزارش خارج از موعد یا عدم گزارش به شهرداری محکومیت انتظامی .است حالت بدتر آن است که مهندس ناظر تایید پایانکار را به رفع تخلفاتی منوط میکند که قبلاً گزارش آن را در موعد به شهرداری اعلام نکرده است مالک نیز دریافت قسمتی از هزینه های اصلاح تخلفات و رفع نواقص را از طریق شکایت از مهندس ناظر به محاکم قضایی درخواست می.کند در این صورت اگر اثبات شود که ناظر ترک فعل کرده است علاوه بر محکومیت در شورای انتظامی بخشی از خسارت وارده به مالک را نیز باید جبران نماید.

لازم به توضیح است بازرسان کمیته کنترل مضاعف سازمان نظام مهندسی و نظارت عالیه کمیته ماده (۳۵) وزارت مسکن و شهرسازی هم به صورت دوره ای از کارگاههای ساختمانی در سطح شهر بازدید کرده و نسبت به عملکرد مهندس ناظر نظارت می.کنند در صورتی که خروجی ناظر گزارشات مرحله ای نظارت مستمر او را ثابت نکند به شورای انتظامی معرفی خواهد شد.

گزارش در زمان موثر

گزارشات ناظر باید علاوه بر آنکه در موعد بوده در زمان موثر نیز .باشد به عنوان مثال اگر ناظر گزارش تخلف ایمنی مبنی بر عدم استفاده از خرک به جای بشکه به عنوان زیرپایی را در یک نوبت به شهرداری اطلاع دهد و در گزارشات بعدی به آن اشاره نکند اگر با فاصله زمانی نسبتاً طولانی به علت عدم رعایت همین مورد حادثه ای رخ دهد به احتمال زیاد مهندس ناظر هم درصدی تقصیر خواهد گرفت چرا که گزارش ناظر در زمان موثر نبوده و گزارش قبلی تاثیری در جلوگیری از وقوع حادثه اخیر نداشته است.

منبع: تهران من