یارانه این خانوارها از ماه آینده حذف می شود!
به گزارش بنا؛ ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان، دومین کشور در ذخایر گاز و سومین کشور تولیدکننده است، اما کمتر از 0.5 درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است.
ایران را می توان بزرگترین کشور یارانه ای سوخت در جهان دانست. ایران در سال 2020 سهمی معادل 16 درصد از یارانه جهانی انرژی را به خود اختصاص داد.
کل یارانه های انرژی پرداخت شده در سراسر جهان در سال 2020 کمی بیش از 181 میلیارد دلار بود، در حالی که ایران در آن سال در مجموع 29.6 میلیارد دلار به بخش انرژی یارانه پرداخت کرد.
این در حالی است که بر اساس گزارش کسر بودجه سال 2019، ایرانیان بیش از 1.6 تریلیون تومان یارانه پنهان دریافت کرده اند که از این میزان 1.4 تریلیون تومان مربوط به بخش های مختلف انرژی از گاز طبیعی گرفته تا فرآورده های نفتی و آب و برق است.
در حقیقت ، حدود 90 ٪ یارانه های پنهان پرداخت شده در ایران در سال گذشته مربوط به بخش انرژی است که معادل 9800000000000000000000000000000000SS در بخش گاز و بخش انرژی مربوطه در این بخش است.
1.6 هزار میلیارد تومان در واقع 2.5 برابر بودجه عمومی دولت در سال 1398 است. این رقم نیز بیانگر 46 درصد نقدینگی کشور در سال جاری است.
بر اساس این نظرسنجی، ایرانی ها در مجموع 6.3 میلیون بشکه در روز نفت مصرف می کنند. این عددی آسان برای صرفه جویی 50 درصدی است. علاوه بر این یارانه های هنگفتی که به دلیل شکاف قیمتی بین میانگین جهانی و ایران وجود دارد، استفاده بیش از حد از انرژی نگرانی هایی را در مورد واردات انرژی ایجاد کرده است.
این امر علاوه بر سوخت های مایع مانند بنزین، در مورد گازها نیز صدق می کند. در حال حاضر ظرفیت تولید گاز ایران بالغ بر یک میلیارد متر مکعب در روز است. این در حالی است که تولید روزانه گاز شیرین کشور 860 میلیون متر مکعب در روز برآورد شده است. در سطح جهانی این رقم معادل مصرف در چند کشور است اما فقط در ایران می سوزد.
سوء استفاده از گاز در بخش خانگی
زمستان سال گذشته ایرانیان به طور متوسط روزانه 650 میلیون متر مکعب گاز در بخش خانگی سوزانده بودند. در برخی روزها این عدد به 720 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافت.
در واقع اگر مشترکان پرمصرف جریمه نمی شدند، این رقم در سال گذشته می توانست بیشتر باشد. بر اساس اطلاعیه شرکت دولتی گاز ایران، پس از اجرای طرح در زمستان سال گذشته، مصرف در فاز 6 به بالا 50 درصد کاهش یافته است و مشترکان این رده تا سقف 120 هزار تومان پاداش پس انداز دریافت خواهند کرد. نکته مهم این است که اگرچه نرخ بنزین افزایش یافته است، اما هنوز با قیمت بنزین فاصله زیادی دارد.
از سوی دیگر، همانطور که وزیر نفت تاکید می‌کند، بیشتر یارانه‌های انرژی توسط مشتریان پرهزینه پرداخت می‌شود و این نشان می‌دهد که عدالت اجتماعی رعایت نمی‌شود و درست حساب می‌شود.
با نزدیک شدن به فصل سرما و افزایش مصرف گاز در سراسر کشور، نگرانی ها در مورد عدم تعادل گاز در زمستان امسال دوباره به وجود می آید.
در حال حاضر حدود 37 درصد از گاز مصرفی کره در بخش گاز خانگی و تجاری مصرف می شود که میانگین سالانه است و در زمستان و زمستان این نسبت بسیار بالاتر از 50 درصد است. کل مصرف کشور بنابراین، سیاست بهینه در این بخش، تمرکز به‌ویژه بر بهینه‌سازی مصرف در بخش‌های خانگی و تجاری است.
البته آمارها و گزارش‌ها نشان می‌دهد که بخش خانوار در همه موارد پرمصرف‌ترین مصرف‌کننده نیست و حدود 63 درصد از مشترکان بخش خانگی در مراحل 1 تا 3 محاسبه قیمت گاز هستند. در واقع، 63 درصد از جمعیت از الگوی مصرف گاز پیروی می کنند.
زمستان گذشته هیچ جریمه ای برای این سه پله پرداخت نشد و نرخ گاز از سال 2019 محاسبه شد. برای حدود 25.5 درصد از مشترکان خانگی افزایش قیمت بنزین در مراحل چهارم و پنجم بسیار ناچیز بوده است. در واقع، حدود 87 درصد از جمعیت گازی را با کمترین انحراف استاندارد از الگوی مصرف کردند.
از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان بیش از حد گاز در دهک دهم بالای جامعه هستند و بر اساس بررسی‌های انجام شده در شهر تهران، 80 درصد بیش از مصرف‌کنندگانی که به مرحله نهایی رسیده‌اند، در پایه یک و دو زندگی می‌کنند. و منطقه 3 شهری بیش از 93 درصد از کل در ناحیه شمالی بوده و پرکاربردترین منطقه را شامل می شود.
اعمال سیاست قیمت گذاری برای مصرف کنندگان بالا
یک محاسبه ساده نیز نشان می دهد که مشترکان با مصرف گاز بالا کمتر از 13 درصد از کل مشترکان را تشکیل می دهند، اما مصرف گاز به طور متوسط بین 5 تا 6 برابر مشترکان مصرف معمولی است. گاز به اندازه 87 درصد از مشترکان دیگر.
بنابراین مشکل اصلی بهینه سازی مصرف، مسائل کنترلی و مدیریتی برای مشترکان پرمصرف این است که می توانند با اعمال سیاست های قیمت گذاری، مصرف را کاهش دهند.
بنابراین مدل اصلی فعلی افزایش تصاعدی قیمت مصرف گاز در هر مرحله به جای مدل مصرف بهینه با تمرکز بر مشترکین پرهزینه است که به آن مدل مرحله پرهزینه می گویند.
این روش همچنین مدل مناسبی برای بحث توجیه استفاده از آن است به گونه ای که مشترکینی که در الگوی بهینه مصرف می کنند مشمول افزایش قیمت نشوند و صرفاً افزایش و تحقق قیمت به سمت مشترکان پرهزینه سوق داده شود. یارانه کاهش مصرف و بهینه سازی مصرف از طریق تحقق تعرفه ها.
سال گذشته، وزارت نفت سیزدهم، دولت سیزدهم، پس از سال‌ها فشار برای اجرای نظام تعرفه‌های پرهزینه (IBT) در آذر ماه سال 1400 فاز اول لغو یارانه مشتریان گران‌قیمت را اجرا کرد. در نتیجه مصرف روزانه مشتریان پرهزینه نسبت به سال گذشته 25 میلیون مترمکعب کاهش یافته است که نشان دهنده اهمیت اصلاح قیمت برای کاربران سنگین در سال 2019 است.
امسال با توجه به عدم تعادل گاز کشور می توان این اقدامات را ادامه داد و بهینه سازی را با جریمه برای مشترکانی که گاز زیادی مصرف می کنند، اجرا کرد. طبق قانون بودجه امسال هیچ ممنوعیت قانونی وجود ندارد.
طبق بند (ک) ایالت (15) مصوب 1401 قانون بودجه؛ اصلاح قبض گاز خانگی باید به گونه ای انجام شود که اکثر مصرف کنندگان کم درآمد (سطوح 1-3) هیچ افزایش قیمتی در قبوض ماهانه خود نداشته باشند و حداقل مقداری در هزینه صرفه جویی کنند.
مراحل میانی (4-7) حدود 100 درصد افزایش معقولی را تجربه خواهند کرد و در نهایت مشترکین با مصرف بالا (مرحله 8-12) نرخ بنزین خود را 10 تا 20 برابر افزایش می دهند، بنابراین در صورت مصرف (12 مرحله) ، ارزش تجاری با همان قیمت غیر یارانه ای در کنار جریمه نیروگاه های با الگوی مصرف غیرعادی که سال گذشته اجرا نشد، امسال بخشی از مصرف قابل مدیریت است.