نمونه متن درخواست تجدید وقت رسیدگی: راهنمای جامع تنظیم، ثبت و پیگیری (حقوقی، کیفری، خانواده)

درخواست تجدید وقت رسیدگی ابزاری قانونی است که به طرفین دعوا یا وکلای آن ها امکان می دهد تا در صورت وجود عذر موجه، زمان جلسه دادگاه را به تاریخی دیگر موکول کنند. این فرآیند حیاتی، از صدور احکام غیابی و تضییع حقوق اشخاص جلوگیری می کند و فرصت دفاع عادلانه را حفظ می نماید. درک صحیح شرایط، مراحل و نمونه متن این درخواست، برای هر فرد درگیر در پرونده های قضایی ضروری است.

۱. درخواست تجدید وقت رسیدگی چیست و چرا اهمیت دارد؟

جلسات دادرسی، ارکان اصلی رسیدگی به پرونده های قضایی هستند، اما گاهی اوقات، شرایطی پیش می آید که حضور در وقت تعیین شده برای یکی از طرفین یا وکیل آن ها امکان پذیر نیست. در این موقعیت ها، قانون راهکاری را با عنوان «درخواست تجدید وقت رسیدگی» پیش بینی کرده است.

۱.۱. تعریف دقیق و حقوقی تجدید وقت رسیدگی

درخواست تجدید وقت رسیدگی، لایحه ای رسمی است که به دادگاه یا مرجع قضایی (اعم از حقوقی، کیفری یا خانواده) تقدیم می شود تا جلسه دادرسی از زمان مقرر خود به تاریخی دیگر منتقل گردد. این درخواست تنها در صورت وجود عذر موجه قانونی و با ارائه مستندات کافی قابل پذیرش است. هدف اصلی آن، تضمین حق دفاع و جلوگیری از بروز آسیب های حقوقی ناشی از عدم حضور ناخواسته در جلسات دادگاه است.

۱.۲. اهمیت درخواست تجدید وقت

اهمیت این درخواست در نظام قضایی بر کسی پوشیده نیست و دارای ابعاد مختلفی است:

• جلوگیری از صدور رأی غیابی: عدم حضور خواهان یا خوانده بدون عذر موجه، می تواند منجر به صدور رأی غیابی و محرومیت از حق دفاع حضوری شود. درخواست تجدید وقت، این ریسک را کاهش می دهد.
• حفظ فرصت دفاع و ارائه مستندات: گاهی اوقات، به دلیل فوریت یا عدم دسترسی به مدارک جدید، طرفین نیاز به زمان بیشتری برای آماده سازی دفاعیات یا جمع آوری اسناد دارند. تجدید وقت، این فرصت را فراهم می آورد.
• جلوگیری از رد دعوا یا تضییع حقوق: در برخی دعاوی حقوقی، عدم حضور خواهان می تواند به صدور قرار رد دعوا منجر شود. این درخواست از چنین تبعاتی جلوگیری می کند.
• تأمین عدالت و رعایت حق دادرسی منصفانه: از اصول بنیادین دادرسی عادلانه، حق طرفین برای حضور، دفاع و ارائه توضیحات است. تجدید وقت، این حق را در شرایط اضطراری نیز تضمین می کند.

۲. تفاوت های بنیادین: تجدید جلسه، تأخیر جلسه و ابطال/توقف دادرسی

در رویه قضایی، مفاهیم متعددی وجود دارند که به تعویق افتادن زمان رسیدگی اشاره دارند، اما هر یک دارای تعریف، شرایط و آثار حقوقی متفاوتی هستند. تمایز بین «تجدید جلسه»، «تأخیر یا تعویق جلسه» و «ابطال/توقف دادرسی» برای درک صحیح فرآیند ضروری است.

۲.۱. تأخیر یا تعویق جلسه دادرسی

تأخیر یا تعویق جلسه به معنای عدم برگزاری جلسه دادرسی در موعد مقرر است. این اتفاق ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و مهم ترین ویژگی آن این است که اصولاً جلسه اول تشکیل نمی شود یا پیش از ورود به ماهیت دعوا، به تعویق می افتد.

• تعریف: عدم برگزاری جلسه در تاریخ تعیین شده از سوی دادگاه یا مرجع قضایی به دلیل عدم امکان یا وجود عذر موجه.
• شرایط و مبانی قانونی: این وضعیت می تواند ناشی از عواملی مانند عدم حضور قضات، حوادث قهری (سیل، زلزله)، بیماری یکی از طرفین یا وکیل آن ها، یا حتی نقص در ابلاغ صحیح احضاریه باشد. ماده ۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی به تأخیر جلسه با رضایت طرفین اشاره دارد.
• آثار حقوقی: در صورت تأخیر، جلسه بعدی که تشکیل می شود، در واقع «اولین جلسه دادرسی» محسوب می گردد و تمامی حقوق و تکالیف مربوط به جلسه اول (مانند طرح ایرادات، جلب ثالث یا اعتراض به بهای خواسته) برای طرفین محفوظ خواهد بود.

۲.۲. تجدید جلسه دادرسی

تجدید جلسه در شرایطی رخ می دهد که جلسه دادرسی قبلی برگزار شده و دادگاه تا حدی وارد ماهیت پرونده شده است، اما برای ادامه یا تکمیل رسیدگی، نیاز به برگزاری جلسه دیگری وجود دارد.

• تعریف: برگزاری جلسه اول دادرسی، اما ضرورت تشکیل جلسه یا جلسات بعدی برای ادامه رسیدگی به دعوا.
• شرایط و مبانی قانونی: دلایل تجدید جلسه می تواند شامل نیاز به تحقیق بیشتر، اظهارات جدید طرفین، انجام کارشناسی، استماع شهادت شهود، یا عدم کفایت دلایل موجود برای صدور رأی باشد. این امر معمولاً در پایان همان جلسه اول توسط قاضی اعلام و وقت جدید تعیین می شود. ماده ۱۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی به این مفهوم می پردازد.
• آثار حقوقی: در تجدید جلسه، جلسه بعدی «ادامه جلسه اول» محسوب می شود. بنابراین، برخی از حقوقی که صرفاً در جلسه اول قابل اعمال بودند (مانند ایرادات شکلی یا ماهیتی)، ممکن است در جلسات بعدی محدود شوند یا دیگر قابل طرح نباشند.

۲.۳. ابطال دادخواست و توقف دادرسی

برای تکمیل تمایز، لازم است به مفاهیم ابطال دادخواست و توقف دادرسی نیز اشاره شود:

• ابطال دادخواست: این امر معمولاً به دلیل نقص در تنظیم دادخواست یا عدم پیگیری خواهان در رفع نواقص آن در مهلت قانونی، یا عدم حضور خواهان بدون عذر موجه در جلسه اول دادرسی (در برخی موارد) رخ می دهد. ابطال دادخواست به معنای پایان رسیدگی به همان دادخواست است.
• توقف دادرسی: وضعیتی است که به دلایلی مانند فوت یکی از طرفین، حجر یا زوال سمت قانونی وکیل، رسیدگی به صورت موقت متوقف می شود تا پس از رفع مانع (مثلاً تعیین وکیل جدید یا قیم)، دادرسی ادامه یابد. این توقف معمولاً به درخواست طرفین نیست و اثر متفاوتی از تجدید یا تأخیر جلسه دارد.

تفاوت های این سه مفهوم را می توان به صورت خلاصه در جدول زیر مشاهده کرد:

ویژگی	تأخیر (تعویق) جلسه	تجدید جلسه	ابطال/توقف دادرسی
برگزاری جلسه قبلی	خیر یا پیش از ورود به ماهیت	بله، به صورت ناقص یا کامل	توقف در روند رسیدگی (موقتی یا دائم)
ماهیت جلسه بعدی	اولین جلسه دادرسی	ادامه جلسه قبلی	ادامه پس از رفع مانع / پایان رسیدگی
دلایل معمول	عذر موجه طرفین، نقص ابلاغ، مشکلات دادگاه	نیاز به تحقیقات بیشتر، ارائه مستندات جدید	نقص دادخواست، فوت/حجر طرفین/وکیل
مبانی قانونی (مثال)	ماده 99 آ.د.م	ماده 104 آ.د.م	مواد 105، 56 آ.د.م

۳. شرایط و دلایل موجه قانونی برای درخواست تجدید وقت رسیدگی

درخواست تجدید وقت رسیدگی تنها در صورتی از سوی دادگاه پذیرفته می شود که متکی به عذر موجه قانونی باشد. قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری، مصادیق این عذرها را مشخص کرده اند که آشنایی با آن ها برای طرح یک درخواست موفق ضروری است.

۳.۱. عذرهای موجه در قانون آیین دادرسی مدنی (آ.د.م)

ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی، مهم ترین مبنای قانونی برای شناسایی عذرهای موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی است. این ماده بیان می دارد که غیبت به دلایل زیر موجه است:

1. بیماری: بیماری که مانع از حرکت یا حضور در دادگاه باشد یا حرکت برای بیمار مضر تشخیص داده شود. ارائه گواهی پزشکی معتبر از سوی پزشک متخصص یا پزشکی قانونی الزامی است.
2. فوت بستگان: فوت همسر یا یکی از اقارب نسبی و سببی تا درجه اول از طبقه دوم (پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آن ها). این عذر مستلزم ارائه گواهی فوت و اثبات قرابت است.
3. حوادث غیرمترقبه و قهری: حوادثی نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی، یا حوادث مشابه که خارج از اراده شخص بوده و مانع از حضور وی در دادگاه شود. ارائه مدارک مستدل (مانند گزارش پلیس، تأییدیه نهادهای امدادی) ضروری است.
4. سایر مواردی که دادگاه آن را موجه تشخیص دهد: این بند به قاضی اختیار می دهد تا در موارد خاص و خارج از موارد مشخص شده، در صورتی که عذر ارائه شده را منطقی و قابل قبول بداند، با تجدید وقت موافقت کند.

علاوه بر این:

• تبیین موارد خاص برای خواهان (ماده ۹۷ آ.د.م): اگر خوانده در جلسه اول دادرسی، دفاعیات جدیدی ارائه دهد که خواهان برای پاسخ به آن ها نیاز به تهیه اسناد یا دلایل جدید داشته باشد، خواهان می تواند درخواست مهلت کند.
• تبیین موارد خاص برای خوانده (ماده ۹۶ آ.د.م): اگر ابلاغ احضاریه به خوانده به گونه ای انجام شده باشد که فرصت کافی برای آماده سازی دفاعیات یا تهیه اسناد نداشته باشد، خوانده می تواند درخواست مهلت کند.
• نقص در ابلاغ (ماده ۶۸ و ۶۹ آ.د.م): در صورتی که ابلاغ اوراق قضایی (مانند احضاریه) به درستی انجام نشده باشد یا نقص ماهوی داشته باشد، طرف دعوا می تواند با استناد به این موضوع، درخواست تجدید وقت کند.

۳.۲. عذرهای موجه در قانون آیین دادرسی کیفری (آ.د.ک)

در دعاوی کیفری، به دلیل اهمیت حضور متهم، قانون موارد عذر موجه را به تفصیل بیشتری تشریح کرده است. ماده ۱۷۸ و ۱۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری، در این زمینه حائز اهمیت است:

1. بیماری متهم/شاکی یا بستگان نزدیک: بیماری که مانع از حرکت یا حضور باشد.
2. فوت بستگان تا درجه سوم از طبقه دوم: شامل همسر، پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آن ها.
3. حوادث غیرمترقبه: وقایعی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی که تردد را غیرممکن سازد.
4. توقیف یا حبس: در صورتی که متهم به دلیل پرونده دیگری در بازداشت یا حبس باشد.
5. عدم ابلاغ صحیح یا دیررسیدن احضاریه: به طوری که فرصت کافی برای حضور فراهم نشده باشد.

ماده ۳۹۸ آ.د.ک نیز تأکید دارد که تشخیص موجه بودن عذر متهم بر عهده بازپرس یا دادگاه است و در صورت تأیید، دستور جلب صادر نخواهد شد.

۳.۳. عذرهای موجه وکیل

وکیل نیز در شرایط خاص می تواند درخواست تجدید وقت کند. ماده ۴۱ آیین دادرسی مدنی و موارد مشابه در آیین دادرسی کیفری، عذرهای موجه وکیل را شامل موارد زیر می دانند:

• بیماری شدید وکیل که مانع از حضور شود.
• فوت بستگان نزدیک وکیل (همانند موارد ذکر شده برای طرفین دعوا).
• حوادث خارج از کنترل وکیل (مانند سیل، زلزله، تصادف).
• هم زمانی چند پرونده که وکیل نتواند در همه آن ها حاضر شود و نیاز به انتخاب وکیل معاضد یا تعویق باشد.

در تمام این موارد، تأکید بر لزوم ارائه مستندات معتبر و کافی برای اثبات عذر موجه است. عدم ارائه مدارک کافی می تواند منجر به رد درخواست و تبعات حقوقی شود.

طبق ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی، عذرهای موجه برای عدم حضور در دادگاه شامل بیماری، فوت بستگان نزدیک، حوادث غیرمترقبه و سایر مواردی است که دادگاه آن را موجه تشخیص دهد. ارائه مستندات معتبر برای اثبات این عذرها حیاتی است.

۴. چه کسانی می توانند درخواست تجدید وقت رسیدگی را ارائه دهند؟

حق درخواست تجدید وقت رسیدگی به دادگاه، برای حفظ حق دفاع و تضمین دادرسی عادلانه، برای اشخاص مختلفی در نظر گرفته شده است. این اشخاص با توجه به موقعیت حقوقی خود در پرونده، می توانند اقدام به این درخواست نمایند.

۴.۱. طرفین دعوا (خواهان، خوانده، شاکی، متهم)

اصولاً هر یک از طرفین دعوا، اعم از حقوقی یا کیفری، می توانند در صورت وجود عذر موجه، اقدام به تقدیم درخواست تجدید وقت رسیدگی نمایند:

• خواهان: در دعاوی حقوقی، اگر خواهان به دلیل عذر موجه نتواند در جلسه حاضر شود، می تواند درخواست تجدید وقت دهد. این کار از ابطال دادخواست یا تضییع حقوق وی جلوگیری می کند. برای مثال، بیماری شدید خواهان که با گواهی پزشکی تأیید شود.
• خوانده: در دعاوی حقوقی، خوانده نیز در صورت وجود عذر موجه می تواند درخواست تجدید وقت کند تا فرصت کافی برای دفاع یا ارائه مستندات خود داشته باشد و از صدور رأی غیابی جلوگیری شود. برای مثال، عدم ابلاغ صحیح احضاریه که مانع از اطلاع به موقع او از جلسه شده باشد.
• شاکی: در پرونده های کیفری، شاکی می تواند در صورت داشتن عذر موجه، درخواست تجدید وقت دهد. عدم حضور شاکی بدون عذر موجه ممکن است در برخی موارد به قرار منع تعقیب یا بایگانی پرونده منجر شود.
• متهم: حضور متهم در جلسات کیفری از اهمیت بالایی برخوردار است. متهم نیز در صورت وجود عذر موجه می تواند درخواست تجدید وقت کند. در صورت عدم حضور متهم بدون عذر موجه، دادگاه یا بازپرس می تواند دستور جلب وی را صادر کند.

۴.۲. وکلای دادگستری

وکلای دادگستری، به نمایندگی از موکلین خود، از حق درخواست تجدید وقت رسیدگی برخوردارند. عذر موجه می تواند مربوط به شخص وکیل باشد (مانند بیماری شدید وکیل یا فوت بستگان نزدیک او) یا ناشی از ضرورت های مربوط به پرونده (مانند نیاز به مطالعه بیشتر پرونده در صورت ارجاع تازه، یا هم زمانی با جلسه دادرسی دیگر در پرونده ای مهم تر). در هر صورت، وکیل موظف است دلایل موجه خود را به دادگاه اعلام و مستندات لازم را ارائه کند.

۴.۳. دادگاه (رأساً)

در برخی موارد، دادگاه یا مرجع قضایی، بدون درخواست طرفین، رأساً اقدام به تجدید یا تعویق وقت رسیدگی می کند. این شرایط معمولاً در مواردی رخ می دهد که:

• دادگاه به دلیل تراکم کاری یا عدم حضور قاضی، امکان تشکیل جلسه را نداشته باشد.
• نیاز به تحقیق یا استعلامی از سایر مراجع وجود داشته باشد که تکمیل آن پیش از جلسه ضروری است.
• یکی از شهود یا کارشناسان اصلی پرونده، که حضورش در جلسه حیاتی است، غایب باشد و دادگاه نیاز به استماع اظهارات وی داشته باشد.
• وقوع حوادث قهری مانند سیل یا زلزله که برگزاری جلسه را ناممکن می سازد.

در این موارد، دادگاه با صدور یک اخطاریه یا قرار، وقت جدید رسیدگی را به طرفین ابلاغ خواهد کرد.

۵. مراحل گام به گام تنظیم، ثبت و پیگیری درخواست تجدید وقت رسیدگی

تنظیم و ثبت درخواست تجدید وقت رسیدگی، فرآیندی دارای مراحل مشخص است که رعایت دقیق آن ها به افزایش شانس موفقیت درخواست کمک می کند. آشنایی با این مراحل گام به گام، راهنمایی عملی برای هر فرد درگیر در این فرآیند است.

۵.۱. جمع آوری و آماده سازی مدارک و مستندات

اولین گام، جمع آوری دقیق کلیه مدارک و مستندات مورد نیاز است. هر چقدر مدارک شما کامل تر و مستدل تر باشد، شانس پذیرش درخواست افزایش می یابد.

• مدارک هویتی: کپی کارت ملی و شناسنامه درخواست کننده (خواهان، خوانده، شاکی، متهم یا وکیل).
• اطلاعات پرونده: شماره کامل پرونده، شماره بایگانی شعبه، شعبه دادگاه رسیدگی کننده، تاریخ و ساعت دقیق جلسه دادرسی که درخواست تجدید آن را دارید. این اطلاعات را می توانید از برگه های ابلاغیه یا از طریق سامانه ثنا به دست آورید.
• مدارک اثبات عذر موجه: این مهم ترین بخش است. نوع مدارک بسته به نوع عذر متفاوت است:
  • بیماری: گواهی پزشکی معتبر از پزشک متخصص، گواهی بستری شدن در بیمارستان، یا گواهی پزشکی قانونی که عدم توانایی در حضور را تأیید کند.
  • فوت بستگان: گواهی فوت و مدارکی که نسبت قرابت را اثبات کند (مانند کپی شناسنامه خودتان و متوفی).
  • حوادث غیرمترقبه: گزارش پلیس، تأییدیه مراجع ذی ربط (مانند هلال احمر، اداره حوادث)، یا هر سند رسمی که وقوع حادثه و تأثیر آن بر عدم حضورتان را نشان دهد.
  • نقص در ابلاغ: پرینت سامانه ثنا که نقص در ابلاغ یا تأخیر در آن را نشان دهد.
  • سفر اضطراری: بلیط سفر، پرینت رزرو هتل یا هر سند دیگری که تاریخ و مقصد سفر اضطراری را تأیید کند (گرچه این مورد باید با دلایل قوی توجیه شود).
• تأکید بر اصالت و اعتبار مدارک: همه مدارک باید اصلی یا کپی برابر اصل باشند و اعتبار آن ها قابل راستی آزمایی باشد.

۵.۲. تنظیم متن لایحه درخواست تجدید وقت

پس از جمع آوری مدارک، نوبت به تنظیم لایحه درخواست می رسد. این لایحه باید با دقت و وضوح تنظیم شود:

• اجزای اساسی لایحه:
  • عنوان: «درخواست تجدید وقت رسیدگی»
  • مخاطب: «ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام شهر/مجتمع قضایی]»
  • مشخصات درخواست کننده: نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، سمت در پرونده (خواهان، خوانده، وکیل).
  • مشخصات طرف مقابل: نام و نام خانوادگی (اختیاری، اما توصیه می شود).
  • شماره پرونده و تاریخ جلسه: ذکر دقیق شماره کلاسه پرونده و تاریخ جلسه دادرسی.
  • موضوع: درخواست تجدید وقت رسیدگی به پرونده شماره [شماره پرونده]، جلسه مورخ [تاریخ جلسه].
  • شرح عذر موجه: توضیح دقیق، مستدل و مستند دلیل عدم امکان حضور. باید به وضوح بیان کنید که چرا نمی توانید حضور یابید و چگونه مدارک پیوست، این عذر را اثبات می کند.
  • خواسته: درخواست تعیین وقت جدید برای رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین.
  • مستندات قانونی: استناد به مواد قانونی مرتبط (مانند ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی یا ماده ۱۷۸ و ۳۹۸ قانون آیین دادرسی کیفری).
  • لیست مدارک پیوست: ذکر دقیق مدارکی که به لایحه ضمیمه شده است.
  • امضا و تاریخ: امضای درخواست کننده و تاریخ تنظیم لایحه.
• نکات نگارشی:
  • ایجاز و وضوح: متن باید کوتاه، روشن و بدون ابهام باشد. از زیاده گویی پرهیز کنید.
  • دقت و احترام: از لحن محترمانه و اداری استفاده کنید.
  • عدم استفاده از اصطلاحات پیچیده غیرضروری: حتی با لحن تخصصی، متن باید برای قاضی و کارمندان دادگاه قابل فهم باشد.

۵.۳. ثبت درخواست از طریق سامانه ثنا یا دفاتر خدمات قضایی

پس از تنظیم لایحه، باید آن را به مرجع قضایی تقدیم کنید:

• ثبت آنلاین در سامانه ثنا:
  • با نام کاربری و رمز عبور خود وارد سامانه ثنا (sana.adliran.ir) شوید.
  • به بخش «تقدیم درخواست/لوایح» بروید.
  • نوع درخواست را «لایحه» یا «درخواست تجدید وقت رسیدگی» انتخاب کنید.
  • متن لایحه را تایپ یا کپی/پیست کرده و سپس مدارک اسکن شده خود را بارگذاری کنید.
  • اطلاعات پرونده (شماره پرونده، شعبه و…) را به درستی وارد کنید.
  • پس از بررسی نهایی و تأیید، کد رهگیری دریافت خواهید کرد.
• ثبت حضوری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
  • با همراه داشتن اصل مدارک هویتی، متن لایحه تنظیم شده و کلیه مستندات مربوط به عذر موجه، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
  • کارشناسان دفتر، لایحه و مدارک شما را اسکن و ثبت می کنند.
  • هزینه ثبت درخواست را پرداخت کنید. (این هزینه معمولاً اندک است و در سال 1404 حدود 50 تا 100 هزار تومان برآورد می شود).
  • رسید ثبت و کد رهگیری را دریافت کنید.

۵.۴. پیگیری وضعیت درخواست و اطلاع از وقت جدید

پس از ثبت درخواست، باید وضعیت آن را پیگیری کنید:

• نحوه پیگیری: از طریق بخش «ابلاغیه ها» در سامانه ثنا می توانید از تصمیم دادگاه در خصوص درخواست خود و همچنین وقت جدید رسیدگی مطلع شوید. پیامک های سامانه ثنا نیز شما را از تغییرات مطلع خواهند کرد.
• مدت زمان پاسخ: معمولاً دادگاه ها ظرف چند روز تا یک هفته به درخواست های تجدید وقت رسیدگی می کنند.
• اقدامات لازم در صورت عدم ابلاغ یا رد درخواست: اگر وقت جدید ابلاغ نشد یا درخواست شما رد شد، می توانید حضوری به شعبه مربوطه مراجعه کرده و علت را جویا شوید. در صورت رد درخواست، می توانید با ارائه دلایل قوی تر یا رفع نقص مدارک، مجدداً درخواست دهید یا در صورت داشتن مبنای قانونی، به تصمیم دادگاه اعتراض کنید.

۵.۵. حضور در جلسه دادرسی جدید

پس از تأیید درخواست و تعیین وقت جدید، حضور در جلسه جدید دادرسی الزامی است. باید با آمادگی کامل و به همراه کلیه مستندات در وقت تعیین شده حاضر شوید تا از حقوق خود دفاع کنید.

۶. نمونه متن درخواست تجدید وقت رسیدگی برای سناریوهای پرکاربرد

برای تسهیل فرآیند، در این بخش چند نمونه متن درخواست تجدید وقت رسیدگی برای سناریوهای رایج و همچنین موارد خاص و پیچیده تر ارائه می شود. این نمونه ها چارچوبی برای نگارش لایحه شما هستند و باید با اطلاعات پرونده خود شخصی سازی شوند.

۶.۱. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی به دلیل بیماری

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رسانم، اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خواهان/خوانده/شاکی/متهم پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، که وقت رسیدگی آن در تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی] تعیین گردیده است.
متأسفانه به دلیل [نوع بیماری، مثلاً بیماری قلبی حاد/عفونت شدید تنفسی] که از تاریخ [تاریخ شروع بیماری] دچار آن شده ام و طبق گواهی پزشکی پیوست، قادر به حرکت و حضور در جلسه دادگاه نمی باشم، لذا استدعا دارد با عنایت به ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی / ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، دستور فرمایید وقت رسیدگی به زمان دیگری موکول گردد تا امکان حضور و دفاع از حقوق اینجانب فراهم آید.
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و شناسنامه
۲. گواهی پزشکی به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
۳. کپی ابلاغیه وقت رسیدگی

با تشکر و تقدیم احترام
[امضاء]
[تاریخ]

۶.۲. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی به دلیل فوت بستگان نزدیک

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خواهان/خوانده/شاکی/متهم پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، به آگاهی می رسانم که وقت رسیدگی پرونده مذکور در تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی] تعیین شده است.
با کمال تأسف، [نام متوفی و نسبت با شما، مثلاً پدرمرحوم/همسرمرحومه] در تاریخ [تاریخ فوت] دار فانی را وداع گفتند. به دلیل [شرح کوتاه از مراسم تدفین/سوگواری و لزوم حضور در آن]، امکان حضور اینجانب در جلسه رسیدگی در تاریخ مقرر میسر نمی باشد.
لذا، با استناد به بند ۲ ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی / بند ۳ ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای تجدید وقت رسیدگی را دارم تا ضمن انجام مراسم سوگواری، امکان حضور در وقت جدید جهت دفاع فراهم آید.
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و شناسنامه
۲. گواهی فوت به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
۳. کپی ابلاغیه وقت رسیدگی

با احترام و تقدیم مراتب تسلیت
[امضاء]
[تاریخ]

۶.۳. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی به دلیل نقص در ابلاغ یا عدم اطلاع

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رسانم، اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خواهان/خوانده/شاکی/متهم پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، مطلع گردیدم که وقت رسیدگی پرونده مذکور برای تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی] تعیین شده است.
با توجه به اینکه ابلاغیه وقت رسیدگی به اینجانب در تاریخ [تاریخ ابلاغ] صورت گرفته است و این زمان [مثلاً کمتر از پنج روز/نزدیک به زمان جلسه] بوده و فرصت کافی برای آماده سازی دفاعیات و جمع آوری مستندات لازم را سلب نموده، لذا با استناد به مواد ۶۸ و ۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی / بند ۱ ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای تجدید وقت رسیدگی را دارم.
همچنین [در صورت امکان، شرح دهید چگونه از وقت مطلع شدید و چرا ابلاغ ناقص بوده است، مثلاً نقص در آدرس ثبتی، عدم دسترسی به سامانه و...]
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و شناسنامه
۲. پرینت ابلاغیه سامانه ثنا که تاریخ ابلاغ را نشان می دهد (در صورت وجود نقص).

با تشکر و تقدیم احترام
[امضاء]
[تاریخ]

۶.۴. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی توسط وکیل

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً اینجانب [نام و نام خانوادگی وکیل] به شماره پروانه وکالت [شماره پروانه] وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مربوط به موکل محترم [نام موکل]، به استحضار می رسانم که وقت رسیدگی پرونده مذکور در تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی] مقرر شده است.
متأسفانه به دلیل [عذر موجه وکیل، مثلاً بستری شدن ناگهانی در بیمارستان/فوت یکی از بستگان نزدیک/هم زمانی با یک جلسه دادرسی دیگر در پرونده ای حیاتی در شعبه ای دیگر با شماره کلاسه ... و تاریخ ...]، امکان حضور اینجانب در جلسه موکل محترم در تاریخ فوق الذکر مقدور نمی باشد.
لذا، با عنایت به ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی / [ماده قانونی مشابه در آ.د.ک]، تقاضای تجدید وقت رسیدگی و تعیین وقت دیگر را دارم تا حق دفاع موکل محترم تضییع نگردد.
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و پروانه وکالت
۲. [مستندات اثبات عذر، مثلاً گواهی پزشکی/گواهی فوت/ابلاغیه پرونده هم زمان]

با تشکر و تقدیم احترام
[امضاء و مهر وکیل]
[تاریخ]

۶.۵. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی به دلیل هم زمانی دو جلسه دادگاه

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رسانم، اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خواهان/خوانده/وکیل پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده فعلی] که وقت رسیدگی آن در تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی فعلی] تعیین گردیده است.
متأسفانه هم زمان با وقت رسیدگی این پرونده، اینجانب در پرونده دیگری به شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده دیگر] در شعبه [شماره شعبه دیگر] دادگاه [نام شهر دیگر یا مجتمع دیگر]، نیز دارای وقت رسیدگی در همان تاریخ و ساعت [تاریخ و ساعت دقیق جلسه دیگر] می باشم. حضور هم زمان در هر دو جلسه برای اینجانب امکان پذیر نیست و این موضوع خارج از کنترل اینجانب می باشد.
لذا، با ارائه ابلاغیه پرونده هم زمان (پیوست)، تقاضا دارم با عنایت به شرایط پیش آمده و به منظور جلوگیری از تضییع حقوق اینجانب، دستور فرمایید وقت رسیدگی به پرونده حاضر به زمان دیگری موکول گردد.
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و شناسنامه
۲. کپی ابلاغیه وقت رسیدگی پرونده حاضر
۳. کپی ابلاغیه وقت رسیدگی پرونده هم زمان (شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده دیگر] و شعبه [شماره شعبه دیگر])

با تشکر و تقدیم احترام
[امضاء]
[تاریخ]

۶.۶. نمونه متن لایحه تجدید وقت رسیدگی برای تکمیل تحقیقات / ارائه مدارک جدید

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رسانم، اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خواهان/خوانده/شاکی/متهم پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، که وقت رسیدگی آن در تاریخ [تاریخ جلسه دادرسی] تعیین شده است.
پس از اطلاع از وقت رسیدگی، اینجانب در حال جمع آوری [توضیح کوتاه در مورد نوع مدارک یا تحقیقات، مثلاً شهادت شهود جدید، گزارش کارشناسی تکمیلی، اسناد مالی مهم] می باشم که ارائه آن ها در جلسه دادرسی برای روشن شدن ابعاد پرونده و اثبات حقانیت اینجانب حیاتی است. متأسفانه تکمیل این تحقیقات/جمع آوری مدارک در فرصت باقی مانده تا جلسه مقرر، امکان پذیر نمی باشد و عدم ارائه آن ها می تواند تأثیر منفی بر نتیجه دادرسی داشته باشد.
لذا، با توجه به ضرورت ارائه این مستندات جدید و تأثیر مستقیم آن ها بر عدالت قضایی و حق دفاع اینجانب، با استناد به ماده ۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی / [ماده قانونی مشابه در آ.د.ک، اگر متهم هستید و نیاز به جمع آوری دلایل دارید]، تقاضای تجدید وقت رسیدگی و اعطای مهلت مقتضی برای تکمیل تحقیقات و ارائه مدارک را دارم.
مدارک پیوست:
۱. کپی کارت ملی و شناسنامه
۲. کپی ابلاغیه وقت رسیدگی
۳. [در صورت وجود، مدارک اولیه مرتبط با موضوع جدید یا تأییدیه تلاش برای جمع آوری آن ها]

با تشکر و تقدیم احترام
[امضاء]
[تاریخ]

۷. نکات حقوقی کلیدی و بایدها و نبایدها برای موفقیت در درخواست

موفقیت در فرآیند درخواست تجدید وقت رسیدگی، علاوه بر رعایت مراحل شکلی، مستلزم توجه به نکات حقوقی و عملی مهمی است که در ادامه به آن ها اشاره می شود:

• رعایت مهلت قانونی: درخواست تجدید وقت باید قبل از تاریخ جلسه دادرسی یا بلافاصله پس از آن (در صورتی که عذر موجه مربوط به عدم اطلاع از ابلاغ باشد) ارائه شود. تأخیر در ثبت درخواست، می تواند منجر به رد آن شود.
• اهمیت شفافیت و صداقت در بیان عذر: دلیل عدم حضور باید کاملاً واقعی و صادقانه بیان شود. ارائه اطلاعات نادرست یا مدارک جعلی، می تواند عواقب حقوقی جدی به دنبال داشته باشد.
• تأمین مدارک مستدل و مستند برای اثبات عذر: صرف ادعای عذر موجه کافی نیست. هر عذری باید با مدارک معتبر و قابل اثبات پشتیبانی شود (مانند گواهی پزشکی از مراجع معتبر، گواهی فوت رسمی، گزارش نهادهای امدادی).
• مشاوره با وکیل در موارد پیچیده: در صورتی که پرونده شما دارای پیچیدگی های حقوقی است یا در مورد نوع عذر موجه و مستندات آن ابهام دارید، حتماً پیش از اقدام، با یک وکیل دادگستری مشورت کنید. وکیل می تواند بهترین راهکار را به شما ارائه دهد و لایحه را به شکلی حرفه ای تنظیم کند.
• دقت مضاعف در درج اطلاعات پرونده: هرگونه اشتباه در درج شماره پرونده، شعبه دادگاه، یا تاریخ جلسه، می تواند منجر به ارسال درخواست به مرجع اشتباه و تأخیر در رسیدگی شود.
• خودداری از ارائه عذرهای تکراری و غیرموجه: درخواست های مکرر با عذرهای مشابه یا عذرهای واهی (مانند مشغله کاری، فراموشی) به احتمال زیاد رد خواهند شد و ممکن است از نظر دادگاه به منزله قصد اطاله دادرسی تلقی شود.
• تفاوت در رویه دادگاه ها و شوراهای حل اختلاف: اگرچه اصول کلی یکسان است، اما در جزئیات و میزان سخت گیری در پذیرش عذر موجه، ممکن است تفاوت هایی بین دادگاه های عمومی و شوراهای حل اختلاف وجود داشته باشد. شوراهای حل اختلاف معمولاً انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان می دهند، اما همچنان نیاز به عذر موجه است.

۸. مشکلات رایج در فرآیند درخواست تجدید وقت و راه حل های عملی

علی رغم وجود قوانین و رویه های مشخص، ممکن است در مسیر درخواست تجدید وقت رسیدگی، مشکلاتی برای افراد پیش آید. شناخت این مشکلات و آگاهی از راه حل های عملی آن ها، می تواند به مدیریت بهتر و موفقیت آمیز بودن فرآیند کمک کند.

۸.۱. رد درخواست به دلیل عذر غیرموجه

این یکی از رایج ترین مشکلاتی است که افراد با آن مواجه می شوند.

• علت: عذر ارائه شده از نظر دادگاه، مصداق عذر موجه قانونی تشخیص داده نشده است (مثلاً مشغله کاری، نوبت پزشک غیرفوری، یا عدم ارائه مستندات کافی).
• راه حل:
  • پیش از ارائه درخواست، از موجه بودن عذر خود اطمینان حاصل کنید.
  • مدارک قوی و غیرقابل انکار برای اثبات عذر خود جمع آوری و ارائه دهید.
  • در صورت رد درخواست، با یک وکیل مشورت کرده و در صورت وجود دلایل قانونی جدید، مجدداً درخواست دهید یا راهکارهای حقوقی دیگر (مانند اعطای وکالت به وکیل) را بررسی کنید.

۸.۲. تأخیر در ثبت درخواست یا مهلت قانونی گذشته

زمان بندی در این فرآیند بسیار حیاتی است.

• علت: درخواست پس از اتمام مهلت قانونی (معمولاً قبل از شروع جلسه یا بلافاصله پس از آن) ثبت شده است.
• راه حل:
  • سعی کنید در اسرع وقت و حتی الامکان پیش از تاریخ جلسه، درخواست خود را ثبت کنید.
  • اگر تأخیر در ثبت، خود به دلیل یک عذر موجه (مثلاً عدم ابلاغ به موقع احضاریه یا بستری شدن در بیمارستان) بوده است، این عذر تأخیر را نیز به همراه مستندات مربوطه در لایحه خود ذکر کنید.

۸.۳. نقص در مدارک یا عدم اعتبار آن ها

مدارک باید کامل، صحیح و معتبر باشند.

• علت: مدارک ارائه شده ناقص است (مثلاً گواهی پزشکی بدون مهر و امضای پزشک یا بدون تاریخ)، یا از نظر دادگاه اعتبار کافی ندارد.
• راه حل:
  • پیش از ثبت، از کامل بودن و اعتبار کلیه مدارک اطمینان حاصل کنید.
  • در صورت نیاز، با مراجع صادرکننده مدارک تماس گرفته و نواقص را برطرف کنید.
  • اگر دادگاه به دلیل نقص مدارک، درخواست را رد کرد، نواقص را برطرف کرده و مجدداً اقدام کنید.

۸.۴. مشکلات فنی سامانه ثنا یا خطای انسانی

گاهی اوقات، مسائل فنی نیز می تواند چالش زا باشد.

• علت: خطای بارگذاری مدارک در سامانه ثنا، عدم نمایش صحیح لایحه، یا خطای کارمندان در دفاتر خدمات قضایی.
• راه حل:
  • اگر با مشکلات فنی در سامانه ثنا مواجه شدید، سعی کنید در زمان های دیگری اقدام به ثبت کنید یا از طریق مرورگرهای دیگر امتحان کنید.
  • در صورت ادامه مشکل، حضوری به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنید.
  • پس از ثبت، حتماً رسید و کد رهگیری را دریافت و وضعیت درخواست را پیگیری کنید تا از صحت ثبت اطمینان حاصل شود.

۸.۵. عدم ابلاغ وقت جدید پس از تأیید درخواست

پیگیری پس از ثبت، به اندازه خود ثبت مهم است.

• علت: گاهی اوقات به دلیل حجم بالای پرونده ها یا مشکلات سیستمی، ابلاغ وقت جدید با تأخیر صورت می گیرد.
• راه حل:
  • پس از گذشت چند روز از ثبت درخواست، به صورت مستمر از طریق سامانه ثنا (بخش ابلاغیه ها) و با کد رهگیری، وضعیت درخواست و تعیین وقت جدید را پیگیری کنید.
  • در صورت عدم ابلاغ پس از یک هفته، می توانید حضوری به دفتر شعبه مربوطه مراجعه کرده و موضوع را پیگیری کنید.

۸.۶. اعتراض به تصمیم دادگاه در رد درخواست تجدید وقت

در صورتی که درخواست شما رد شد و دلایل منطقی برای اعتراض دارید، می توانید اقدام کنید.

• علت: دادگاه عذر ارائه شده را موجه ندانسته یا مدارک را کافی تشخیص نداده است.
• راه حل:
  • در برخی موارد خاص (که در قانون آیین دادرسی یا رویه قضایی پیش بینی شده باشد)، می توانید نسبت به تصمیم دادگاه مبنی بر رد درخواست تجدید وقت، اعتراض کنید. این اعتراض معمولاً در قالب یک لایحه جداگانه و با ذکر دلایل قانونی و مستندات جدید (در صورت وجود) به شعبه ای بالاتر یا همان شعبه تقدیم می شود.
  • مشورت با وکیل در این مرحله بسیار حیاتی است تا از امکان اعتراض و نحوه صحیح آن اطمینان حاصل کنید.

با رعایت نکات فوق و آگاهی از این مشکلات و راه حل ها، می توانید با اطمینان و اثربخشی بیشتری فرآیند درخواست تجدید وقت رسیدگی را مدیریت کنید.

نتیجه گیری

درخواست تجدید وقت رسیدگی، ابزاری حقوقی و حیاتی در نظام قضایی ایران است که به طرفین دعوا اجازه می دهد تا در صورت بروز عذر موجه، جلسات دادرسی را به تاریخی دیگر موکول کرده و از تضییع حقوق خود جلوگیری کنند. درک صحیح این مفهوم، تمایز آن از تأخیر یا توقف دادرسی، آگاهی از مبانی قانونی (مانند مواد ۹۵ آیین دادرسی مدنی و ۱۷۸ آیین دادرسی کیفری) و شناخت دقیق عذرهای موجه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به تفصیل به شرایط، دلایل، مراحل گام به گام تنظیم، ثبت و پیگیری درخواست پرداخته و نمونه متن های کاربردی برای سناریوهای مختلف را ارائه کرده است. تأکید بر جمع آوری مستندات معتبر، شفافیت در بیان عذر، رعایت مهلت قانونی و در صورت لزوم، مشاوره با متخصصین حقوقی، از جمله نکات کلیدی برای موفقیت در این فرآیند است. با تسلط بر این اطلاعات، کاربران قادر خواهند بود با اطمینان و اثربخشی بیشتری از حقوق قانونی خود در محاکم قضایی دفاع کنند و از تبعات ناخواسته عدم حضور در دادگاه پیشگیری نمایند.

سوالات متداول

درخواست تجدید وقت رسیدگی به زبان ساده یعنی چه؟

به زبان ساده، درخواست تجدید وقت رسیدگی به این معناست که شما (یا وکیل شما) از دادگاه می خواهید که جلسه دادگاهی که برای پرونده تان تعیین شده، به دلیل یک مشکل یا موقعیت اضطراری (عذر موجه) به یک تاریخ دیگر موکول شود.

آیا برای هر نوع دعوا (کیفری، حقوقی) عذرهای موجه یکسان است؟

خیر، اگرچه بسیاری از عذرها (مانند بیماری یا فوت بستگان) در هر دو نوع دعوا موجه شناخته می شوند، اما در جزئیات و مواد قانونی، تفاوت هایی وجود دارد. برای مثال، توقیف یا حبس متهم فقط در دعاوی کیفری عذر موجه محسوب می شود.

مهلت قانونی برای ارائه درخواست تجدید وقت چقدر است؟

معمولاً باید درخواست تجدید وقت را پیش از شروع جلسه دادرسی به دادگاه ارائه دهید. در برخی موارد خاص (مثل عدم ابلاغ صحیح احضاریه)، ممکن است بلافاصله پس از تاریخ جلسه نیز با توجیه مناسب امکان پذیر باشد.

اگر بدون عذر موجه در دادگاه حاضر نشوم چه اتفاقی می افتد؟

در دعاوی حقوقی، ممکن است رأی غیابی صادر شود یا در برخی موارد دادخواست شما باطل گردد. در دعاوی کیفری، ممکن است دستور جلب شما صادر شود یا در خصوص شاکی، قرار منع تعقیب صادر گردد. عواقب دقیق بسته به نوع پرونده و جایگاه شما (خواهان، خوانده، شاکی، متهم) متفاوت است.

آیا امکان دارد درخواست تجدید وقت ما رد شود؟ در این صورت چه کنیم؟

بله، در صورتی که دادگاه عذر ارائه شده را موجه تشخیص ندهد یا مدارک کافی نباشد، درخواست رد خواهد شد. در این صورت، می توانید با رفع نقص مدارک یا ارائه دلایل قوی تر، مجدداً درخواست دهید یا در موارد خاص با وکیل مشورت کرده و راهکارهای حقوقی دیگر را بررسی کنید.

آیا برای ثبت درخواست تجدید وقت حتماً به وکیل نیاز دارم؟

خیر، شما می توانید شخصاً درخواست تجدید وقت رسیدگی را تنظیم و ثبت کنید. اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت ارائه مستندات صحیح و لایحه قوی، مشورت با وکیل توصیه می شود.

هزینه تقریبی ثبت درخواست تجدید وقت در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟

هزینه ثبت درخواست تجدید وقت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی معمولاً اندک است و در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان برآورد می شود. این مبلغ ممکن است بسته به تعرفه های جدید و نوع درخواست کمی متغیر باشد.

چگونه می توانم وضعیت درخواست تجدید وقتم را پیگیری کنم؟

پس از ثبت درخواست، می توانید با ورود به سامانه ثنا (sana.adliran.ir) و مراجعه به بخش «ابلاغیه ها» یا «تقدیم لوایح»، با استفاده از کد رهگیری، از وضعیت درخواست خود و همچنین تاریخ جدید جلسه (در صورت تأیید) مطلع شوید.