دلایل و آثار صلح امام حسن (ع) با معاویه بر جریان تشیع 

سیدحسن مهدیخانی سروجهانی در گفت‌وگو با شبکه ضمن تسلیت شهادت امام حسن مجتبی (ع) و رحلت پیامبر (ص) اظهار کرد: با توجه به وضعیتی که بعد از رحلت پیامبر (ص) در جامعه اسلامی پیش آمد و انحرافاتی که صورت گرفت، زمانی که امام علی (ع) بعد از ۲۵ سال به حکومت رسیدند در مدت پنج سال سه جنگ بزرگ جمل، صفین و نهروان اتفاق افتاد و در هر سه جنگ طرف مقابل امام علی (ع) به ظاهر مسلمان بودند به طوری‌که در جنگ جمل، طلحه و زبیر به دلیل زیاده خواهی‌ها این جنگ را به پا کردند و همسر پیامبر عایشه را نیز با خود همراه کرده بودند. 

وی افزود: در جنگ صفین معاویه در شام که از زمان خلفا و به ویژه عثمان اختیاراتی در منطقه شام به او داده شد، مدعی بود و با امام علی‌(ع) بیعت نکرد و جنگ صفین را راه انداخت، اما جنگ صفین به نوعی ناتمام ماند و ماجرای حَکَمیّت پیش آمد و امام علی (ع) با خوارج درگیر شد. 

استاد دانشگاه آزاد اسلامی قزوین تصریح کرد: زمانی که امام حسن (ع) بعد از شهادت امام علی (ع) به حکومت رسید درگیری با معاویه همچنان ادامه داشت و از طرفی خوارج با اینکه در نهروان شکست خورده و پراکنده شده بودند اما افکار این جریان در جامعه اسلامی نفوذ کرد. 

وی ادامه داد: بعد از صلح امام حسن (ع) با معاویه امام به مدینه بازگشتند و در کوفه و عراق نماندند و دوران خفقانی آغاز شد زیرا معاویه تعهداتی که در پیمان صلح بر عهده گرفته بود زیر پا گذاشت و ناسزاگویی به امام علی (ع) و  امام حسن (ع) از سرگرفته شد و شیعیان مورد شکنجه قرار گرفتند و معاویه به صراحت دستور داد کسی که از علی (ع) پیروی کند حقوق و مزایای او از بیت‌المال قطع می‌شود و این دوران، روزگار سختی برای پیروان امام علی (ع) و اهل بیت (ع) بود. 

مهدیخانی بیان کرد: امام حسن (ع) در مدینه مستقر شد ولی با کوفه که به عنوان پایگاه شیعی قلمداد می‌شد ارتباط برقرار کرد یه طوری که حتی برخی از کوفیان از امام حسن (ع) دعوت به قیام می‌کردند از جمله سلیمان‌بن‌صردخزاعی که به محضر امام رسید و از امام کسب تکلیف کرد تا بتواند قیام کند اما امام نپذیرفت و فرمود تسلیم امر خدا شوید، به خانه‌ خود بازگردید و صبر کنید تا نیکوکاران در آرامش باشند، در واقع امام حسن (ع) شرایط و زمانه را مناسب برای قیام ندید و آسایش و امنیت شیعیان را در نظر گرفت. 

وی خاطرنشان کرد: امام حسن (ع) همچنان در مدینه به راهنمایی و هدایت شیعیان مشغول بود و معارف دینی را مطرح می‌کرد اما با این وجود تمام محدودیت‌هایی که معاویه ایجاد کرده بود خطرساز بود چراکه چندین اقدام برای مسمومیت امام حسن (ع) صورت گرفته بود و در نهایت همسر امام جعده دختر أشعث را فریب دادند. 

شهرت معاویه به حیله‌گری و فریب‌کاری

این استاد دانشگاه گفت: معاویه در تاریخ به حیله‌گری و فریب‌کاری مشهور است و امورات خودش را از همین طریق هم پیش می‌برد، ابوسفیان هم از دوره ۲۳ ساله رسالت پیامبر (ص) حدود ۱۷ سال با پیامبر در جنگ بود، بنابراین در دوره خلفا فرصتی فراهم شد که معاویه قدرتی به دست بیاورد و از طرف دیگر هم معاویه با زیرکی و باهوشی که داشت توانست در مناطق به ویژه در منطقه شام چیره شود و بر اذهان مردم نفوذ پیدا کند.

وی افزود: در دوران امامت امام حسن (ع) وقتی که امام به خلافت رسید معاویه در ابتدا جاسوسانی را بین سپاه امام حسن (ع) فرستاد تا از این طریق با شایعه‌پراکنی و تشویش اذهان مانع تثبیت حکومت این امام شود البته امام حسن (ع) متوجه این موضوع شد و جاسوسان معاویه دستگیر شدند. 

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قزوین ادامه داد: شایعه پراکنی و دروغ پراکنی یکی از ابزارهای بسیار مهم معاویه بود به طوری که چندین بار با شایعه پراکنی و دروغ پراکنی، باعث دودستگی، اختلاف و سست شدن در سپاه امام شده بود. 

وی بیان کرد: دلیل سست عنصری سپاه امام را عوامل متعددی تشکیل داده بود زیرا بیشتر آن به سیاست‌هایی برمی‌گشت که در زمان خلفای سه‌گانه در ۲۵ سال در پیش گرفته شده بود، به طور مثال توصیح ناعادلانه بیت‌المال که عده‌ای بر اساس سوابقی که در اسلام داشتند از اموال بیت‌المال دریافت می‌کردند اما از زمانی که امام علی (ع) روی کار آمد دنبال برقراری عدالت بود بنابراین افرادی که پیش از آن سهم بیشتری دریافت می‌کردند ناراضی بودند.

مهدیخانی سروجهانی اظهار کرد: همچنین در درگیری‌ها و جنگ‌ها در زمان خلفای سه‌گانه بحث فتوحات، فتح ایران، شام و مناطق مختلف صورت می‌گرفت و غنائم زیادی به دست می‌آمد اما در زمان امام علی (ع) و امام حسن (ع) جنگ‌ها جنگ‌های داخلی بود و غنیمتی در کار نبود و آن‌هایی که دنبال غنیمت بودند و در سپاه امام حسن (ع) حضور پیدا کرده بودند انگیزه‌ای نداشتند. 

وحدت اسلامی یکی از دلایل صلح امام حسن (ع) بود

وی افزود: وحدت و اتحاد اسلامی و حفظ جان شیعیان از دلایل صلح امام حسن (ع) با معاویه بود؛ البته که عامل اصلی صلح امام حسن (ع) با معاویه سست بودن سپاه امام حسن (ع) بود چراکه سپاه امام آشفته و از گروه‌های مختلف بودند. 

این استاد دانشگاه تصریح کرد: امام حسن (ع) فرموده بود اگر بخواهم با معاویه وارد جنگ شوم شما سپاهیان من را تحویل معاویه خواهید داد، البته که معاویه هم با ارتباطاتی که با سران قبایل داشت همین را قول داده بود که امام حسن (ع) را تسلیم آنان کند یا او را بکشد. 

وی افزود: امام‌حسن (ع) با سپاهی آشفته مواجه بود و وارد شدن در میدان جنگ با معاویه به طور قطع برای امام همراه با شکست بود، بنابراین امام حسن (ع) چاره‌ای جز صلح نداشت البته این صلح بعدها توانست اثر مثبتی بر جریان تشیع، افکار شیعی و پیروان علی (ع) بگذارد و خیلی‌ها را نسبت به چهره فریبکارانه معاویه آشنا سازد. 

مهدیخانی سروجهانی ادامه داد: به کارگیری روش و سیره سیاسی و اخلاقی امام حسن (ع) موضوعی است که در جامعه امروز باید مورد استفاده قرار گیرد چراکه امام حسن (ع) با تمام شرایطی که وجود داشت با قدرت و شجاعت در مقابل معاویه حاضر شد. 

وی گفت: امام حسن (ع) ۱۵ بار با پای پیاده به حج رفته و این نشان از اهمیت حج ابراهیمی است؛ همچنین امام حسن (ع) دارایی خود را در راه خدا تقسیم کرد و این امام به کرامت معروف است. 

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قزوین در پایان تصریح کرد: نقل شده که امام حسن (ع) در روایتی فرموده‌اند برای امور دنیا چنان عمل کن که گویی برای همیشه در جهان خواهی زیست و برای آخرت خود چنان اقدام کن که گویی فردا از جهان رخت می‌بندی. 

انتهای پیام