حق زن بر شوهر

حق زن بر شوهر مجموعه ای از حقوق مالی، غیرمالی، اخلاقی و قانونی است که برای استحکام نهاد خانواده، تحقق عدالت و ارتقاء کیفیت زندگی مشترک زن و شوهر در نظر گرفته شده است. این حقوق، زن را در جایگاهی محترم و حمایت شده قرار می دهد و زمینه را برای روابطی مبتنی بر مودت و رحمت فراهم می آورد. شناخت این حقوق برای هر دو طرف، ضامن پایداری و سلامت زندگی زناشویی است.

نهاد خانواده به عنوان بنیادی ترین واحد اجتماعی، همواره مورد تأکید آموزه های دینی و نظام های حقوقی بوده است. در این ساختار حیاتی، جایگاه زن از اهمیتی ویژه برخوردار است که لازمه آن، تعریف دقیق و روشن حقوق و وظایف متقابل زوجین است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و متعادل، به تحلیل «حق زن بر شوهر» از دو منظر شرعی (بر اساس آموزه های اسلام، قرآن کریم و روایات معتبر) و قانونی (مطابق با قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران) می پردازد. آگاهی کامل و صحیح از این حقوق، نه تنها به زنان در شناخت جایگاه و اقتضائات خود یاری می رساند، بلکه مردان را نیز در انجام وظایف و تکالیف خود مسئول تر می سازد. در نهایت، تبیین این ابعاد، به زوجین کمک می کند تا با فهم متقابل، روابط زناشویی سالم تر و پایدارتری را بر پایه مودت و رحمت بنا نهند و از بروز اختلافات ناشی از ناآگاهی یا سوءتفاهم جلوگیری کنند.

مبانی و اصول حقوق زن در اسلام

اسلام، نهاد خانواده را با نگاهی عمیق و متعالی، بر اصولی چون عدالت، مودت و رحمت استوار ساخته است. این سه رکن اساسی، نه تنها مبنای تعیین حقوق و وظایف زوجین هستند، بلکه هدف نهایی زندگی مشترک را نیز ترسیم می کنند. عدالت به معنای قرار دادن هر چیز در جای خود، ایجاب می کند که حقوق هر یک از زوجین به طور متناسب با ساختار وجودی و نقش های تعریف شده، رعایت شود. مودت به معنای عشق و علاقه قلبی و رحمت به مفهوم ترحم و دلسوزی متقابل، فضایی را برای رشد عاطفی و معنوی خانواده ایجاد می کنند.

تفاوت حقوق و وظایف در زندگی مشترک

لازم است تفاوتی میان مفهوم «حقوق» و «وظایف» قائل شویم. حق یک طرف، وظیفه طرف دیگر است. به این معنا که وقتی از «حق زن بر شوهر» سخن می گوییم، در واقع از «وظایف مرد در قبال زن» بحث می کنیم و بالعکس. این تفکیک به شفافیت بیشتر در درک مسئولیت ها کمک می کند و از هرگونه ابهام جلوگیری می کند. نظام حقوقی و شرعی اسلام، این حقوق و وظایف را به گونه ای طراحی کرده است که هر دو طرف، با ایفای نقش خود، به سعادت و کمال دست یابند و خانواده به عنوان مرکزی امن و آرام برای تربیت نسل های صالح شناخته شود.

پیش نیازهای شناخت و تحقق حقوق

شناخت و تحقق حقوق زن بر شوهر، مستلزم پیش نیازهایی اساسی است. نخستین گام، تحصیل بصیرت و بینش کافی در این زمینه است. زن و مرد پیش از ورود به زندگی مشترک باید با احکام و تکالیف خود آشنا شوند تا بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام داده و از حقوق خاص خود بهره مند گردند. انتخاب صحیح همسر، که بر پایه معیارهای دینی و اخلاقی استوار باشد، نقش مهمی در موفقیت زندگی مشترک ایفا می کند. یک همسر دین دار، کسی است که به فضایل اخلاقی و آداب اسلامی آراسته بوده و در مسائل خانوادگی، خارج از چارچوب های شرعی حرکت نمی کند. تفاهم و گفتگو نیز از دیگر عوامل کلیدی در حل اختلافات و استحکام روابط است.

حقوق مالی زن بر شوهر (وظایف مالی مرد)

اسلام اهمیت ویژه ای به حمایت مالی از زن در زندگی مشترک داده است و مسئولیت تأمین معاش خانواده را بر عهده مرد می داند. این رویکرد، نه تنها بار اقتصادی را از دوش زن برمی دارد، بلکه به او امکان می دهد تا با فراغ بال بیشتری به نقش های حیاتی خود در خانواده، از جمله تربیت فرزندان، بپردازد.

مهریه

مهریه، مالی است که مرد در هنگام عقد ازدواج به زن می پردازد و به محض وقوع عقد، زن مالک آن می شود و می تواند هرگونه تصرفی که می خواهد در آن انجام دهد. ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی بیان می دارد: «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.» و ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی می افزاید: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»

• مفهوم و ماهیت مهریه: مهریه، پشتوانه مالی زن و نشانه ای از صداقت و تعهد مرد است. این حق، کاملاً در اختیار زن قرار می گیرد و او می تواند به صورت عندالمطالبه (به محض تقاضا) یا عندالاستطاعه (در صورت توانایی مالی مرد) آن را دریافت کند.
• حق حبس زن: یکی از ضمانت های اجرایی مهریه، حق حبس است. بر اساس این حق، زن می تواند تا پیش از دریافت کامل مهریه خود، از ایفای وظایف زناشویی (تمکین خاص) خودداری کند، مشروط بر اینکه تاکنون تمکین خاص صورت نگرفته باشد.

نفقه

نفقه، به مجموعه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت و شأن زن اطلاق می شود که تأمین آن بر عهده شوهر است. ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی تصریح دارد: «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.» و ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی به تبیین موارد نفقه می پردازد: «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.»

• شرایط وجوب نفقه: وجوب نفقه منوط به تمکین عام و خاص زن است. یعنی زن باید از شوهر خود اطاعت کند و آمادگی ایفای وظایف زناشویی را داشته باشد، مگر در موارد مشروع.
• ضمانت های اجرایی عدم پرداخت نفقه: عدم پرداخت نفقه از سوی مرد، ضمانت های اجرایی قانونی دارد؛ از جمله حق طلاق برای زن و حتی امکان تعقیب کیفری مرد.

اجرت المثل ایام زوجیت

اجرت المثل ایام زوجیت، مبلغی است که در صورت طلاق، به زن بابت کارهایی که در منزل شوهر انجام داده و شرعاً بر عهده او نبوده، پرداخت می شود. تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی و ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده به این حق اشاره دارند. شرایط مطالبه آن، عدم قصد تبرع (عدم نیت رایگان بودن کار) و انجام کار به دستور زوج است. در صورت اثبات این موارد، دادگاه اجرت المثل را محاسبه و به پرداخت آن حکم می کند.

نحله

نحله، وجهی است که در صورت طلاق از جانب مرد و در شرایطی که زن مستحق اجرت المثل نباشد، توسط دادگاه تعیین و به زن پرداخت می شود. بند ب ماده واحده قانون اصلاح مقررات طلاق این حق را مقرر می دارد. مبنای تعیین نحله، با توجه به سنوات زندگی مشترک، نوع کارهای انجام شده توسط زن در منزل و وسع مالی زوج خواهد بود.

حق ارث

مقررات ارث در قانون مدنی ایران، برگرفته از آموزه های قرآنی و فقه امامیه است. زن و شوهر به موجب زوجیت، حق ارث بردن از یکدیگر را دارند. ماده ۸۶۱ قانون مدنی، سبب ارث را نسب و سبب (ازدواج) می داند. سهم الارث زن از اموال شوهر، در فقه و قانون مشخص شده و بسته به داشتن یا نداشتن فرزند، متفاوت است.

استقلال مالی زن و حق تصرف در دارایی های خود

یکی از مهم ترین حقوق زن در اسلام و قانون مدنی، استقلال مالی کامل اوست. زن مالک تمام دارایی هایی است که از راه ارث، کار، مهریه یا هر طریق مشروع دیگری به دست می آورد و برای تصرف در اموال شخصی خود، نیازی به اجازه شوهر ندارد. ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی به صراحت بیان می کند: «زن مستقلاً می تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می خواهد بکند.» این حکم نشان دهنده احترام به شخصیت اقتصادی و استقلال فردی زن است و تأکید می کند که مرد نمی تواند او را از دخل و تصرف در اموالش منع کند.

حقوق غیرمالی و اخلاقی زن بر شوهر (وظایف غیرمالی مرد)

فراتر از ابعاد مالی، اسلام بر جنبه های عاطفی، روانی و معنوی روابط زوجین تأکید فراوانی دارد. این حقوق غیرمالی، بنیان های مودت و رحمت را در خانواده استحکام می بخشند و به زن و مرد کمک می کنند تا در سایه آرامش و احترام متقابل، به رشد و کمال برسند. این وظایف، گاه ریشه در احکام شرعی دارند و گاه از اخلاق حسنه اسلامی نشأت می گیرند.

حسن معاشرت و خوش رفتاری

حسن معاشرت یکی از ارکان اصلی زندگی مشترک است که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است: «و عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (سوره نساء، آیه ۱۹) به معنای «و با زنان به نیکویی و مهربانی معاشرت کنید.» این دستور الهی شامل خوش زبانی، احترام متقابل، دوری از تندی و مدارا با همسر می شود. روایات ائمه اطهار (ع) نیز بر این موضوع تأکید دارند. ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی ایران نیز صراحتاً بیان می دارد: «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.» خوش رفتاری مرد با همسرش، عاملی کلیدی در ایجاد آرامش و صمیمیت در محیط خانواده است.

احترام و تکریم شخصیت زن

تکریم و احترام به شخصیت زن، یکی دیگر از حقوق بنیادین اوست. این حق شامل منع هرگونه خشونت (فیزیکی، کلامی، روانی)، مشورت با زن در امور زندگی، و حفظ آبرو و اسرار همسر می شود. همانگونه که در قرآن کریم زوجین به عنوان «لباس» یکدیگر توصیف شده اند (هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ – سوره بقره، آیه ۱۸۷)، این تشبیه اشاره به پوشاندن عیوب، حفظ آبرو و ایجاد آرامش و امنیت برای یکدیگر دارد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «کسی که زن می گیرد، باید او را احترام کند.»

تأمین نیازهای عاطفی و جنسی

تأمین نیازهای عاطفی و جنسی زن، از حقوق اساسی اوست. این امر شامل مباشرت و ارضای نیازهای جنسی زن، آراستگی مرد برای همسرش و دوری از آزار و اذیت عاطفی می شود. در روایات اسلامی تأکید شده است که مرد باید هر چهار شب یک شب را در کنار همسرش به سر ببرد و نیازهای جنسی او را برآورده سازد. همچنین، آراستگی و نظافت مرد برای همسرش، عاملی مهم در افزایش محبت و عفت زن محسوب می شود. امام هفتم (ع) فرمودند: «آمادگی و خودآرایی مرد موجب افزایش عفت زن است. زنانی که ترک عفت کردند، به خاطر این بود که شوهر خود را آرایش کرده ندیدند.»

گشایش و توسعه در زندگی (فراتر از نفقه واجب)

اسلام، مردان را به گشایش و توسعه در زندگی برای خانواده، فراتر از نفقه واجب، تشویق می کند. این گشایش شامل شاد کردن خانواده، آوردن تحفه و هدیه، و فراهم آوردن امکانات رفاهی متناسب با شأن خانواده است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «کسی که به بازار می رود و برای عیالش تحفه می خرد، مانند کسی است که در خانه مستمندان صدقه می برد.» این رویکرد، علاوه بر تأمین نیازهای مادی، به سلامت روحی و عاطفی خانواده کمک شایانی می کند و محیطی سرشار از نشاط و قدردانی ایجاد می نماید.

حمایت و پشتیبانی

مرد وظیفه دارد در مشکلات، بیماری ها، و در مسیر رشد تحصیلی و شغلی (در صورت تمایل زن به فعالیت خارج از منزل و عدم تعارض با مصالح خانواده)، از همسر خود حمایت و پشتیبانی کند. این حمایت شامل تشویق و همراهی در رشد معنوی و اجتماعی زن نیز می شود. احساس پشتوانه و تکیه گاه بودن مرد، به زن این امکان را می دهد که با اطمینان خاطر بیشتری در عرصه های مختلف زندگی حضور یابد و به پتانسیل های خود دست یابد. این همراهی نه تنها به پیشرفت فردی زن کمک می کند، بلکه به طور غیرمستقیم به بهبود کیفیت زندگی خانوادگی نیز منجر می شود.

عدم سوءاستفاده از قیمومت و ریاست مرد بر خانواده

مفهوم «قوامون علی النساء» که در قرآن کریم آمده است (الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ – سوره نساء، آیه ۳۴)، به معنای «سرپرستی» و «حمایت» مرد از خانواده است، نه «سلطه» و «ستم». این سرپرستی، بار مسئولیت تأمین معیشت و مدیریت خانواده را بر دوش مرد می گذارد و به هیچ وجه مجوز سوءاستفاده از قدرت نیست. اسلام به شدت با هرگونه ظلم و تعدی به زن مخالف است و مرد را به رعایت عدالت و احسان در تمام امور زندگی ملزم می سازد. نقد سوءبرداشت های رایج از این آیه، نشان می دهد که نگاه صحیح اسلامی، بر پایه تکریم زن و مدیریت توأم با شفقت و احترام است.

«بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهتر باشد، و من برای خانواده ام از تمام شما بهترم.» – پیامبر اکرم (ص)

ضمانت های اجرایی حقوق زن (ابعاد قانونی و شرعی)

برای اطمینان از رعایت حقوق زن و جلوگیری از تضییع آن ها، نظام حقوقی اسلام و قانون مدنی ایران، ضمانت های اجرایی متعددی را پیش بینی کرده اند. این ضمانت ها به زن امکان می دهند تا در صورت عدم ایفای وظایف از سوی شوهر، حقوق خود را از طریق مراجع قانونی و شرعی پیگیری کند و از زندگی سالم و عادلانه بهره مند شود.

حق طلاق برای زن

گرچه حق طلاق اصالتاً با مرد است، اما قانون مدنی و فقه اسلامی در شرایط خاصی به زن نیز امکان درخواست طلاق را می دهد. این موارد عمدتاً تحت عنوان «عسر و حرج» دسته بندی می شوند.

• موارد عسر و حرج: ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی بیان می دارد: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند.» عسر و حرج شامل مواردی مانند ترک انفاق، سوءرفتار مستمر، اعتیاد مضر، حبس طولانی، بیماری های صعب العلاج و مواردی که ادامه زندگی را برای زن با مشقت غیرقابل تحمل همراه سازد، می شود.
• شروط ضمن عقد نکاح: زن می تواند با استفاده از شروط ضمن عقد نکاح (ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی) حق طلاق را برای خود شرط کند. به عنوان مثال، شرط شود که در صورت ازدواج مجدد مرد، ترک انفاق، سوءرفتار، یا هر شرط دیگری که در عقدنامه ذکر شده باشد، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه، خود را مطلقه سازد. شروطی مانند وکالت در طلاق و تنصیف اموال (تقسیم نصف اموال اکتسابی در دوران زناشویی) از این جمله هستند.

حق جلوگیری از ازدواج مجدد مرد

بر اساس قانون حمایت خانواده، مرد متأهل تنها در صورتی می تواند اقدام به ازدواج مجدد کند که از همسر اول خود رضایت کتبی داشته باشد یا دادگاه در موارد استثنایی اجازه آن را صادر کند. زن این حق را دارد که مانع از ازدواج مجدد مرد بدون رضایت خود گردد. موارد استثنایی که دادگاه اجازه ازدواج مجدد می دهد شامل عدم تمکین زن، بیماری های صعب العلاج، حبس بیش از پنج سال، یا عدم قدرت زن بر ایفای وظایف زناشویی می شود. این حق به زن کمک می کند تا از حقوق خود در زندگی مشترک و حفظ بنیان خانواده دفاع کند.

مراجعه به مراجع قضایی و شرعی

در صورت بروز اختلاف و عدم امکان حل و فصل آن از طریق تفاهم، زن می تواند برای احقاق حقوق خود به دادگاه خانواده مراجعه کند. این مراجع، نقش مهمی در حل اختلافات، مشاوره زوجین، و در صورت لزوم، صدور حکم برای مطالبه حقوق مالی (مانند نفقه، مهریه، اجرت المثل) و غیرمالی زن دارند. سیستم قضایی با تعیین کارشناسان و داوران، سعی در رفع مشکل و حفظ کیان خانواده دارد و در نهایت، حکم قانونی را برای احقاق حقوق صادر می کند.

چالش ها، شبهات و راهکارهای عملی

علی رغم تبیین جامع حقوق زن در اسلام و قانون، همواره چالش ها و شبهاتی در درک و اجرای این حقوق وجود داشته است. این بخش به بررسی این چالش ها، پاسخ به شبهات رایج و ارائه راهکارهای عملی برای بهبود روابط زناشویی می پردازد.

چالش اطاعت و تمکین

مفهوم اطاعت و تمکین زن از شوهر، از جمله مواردی است که گاهی دچار سوءبرداشت می شود. در اسلام، اطاعت زن از شوهر در راستای استحکام خانواده و حفظ نظام آن تعریف شده است، نه به معنای بردگی یا سلب اراده. این اطاعت، در امور مشروع و منطقی است که در جهت مصالح زندگی مشترک و خانواده باشد. مرزهای این اطاعت، با توجه به کرامت انسانی زن و حقوق فردی او مشخص می شود و به هیچ وجه به معنای پذیرش هر خواسته نامشروع یا ظالمانه ای نیست. تمکین نیز عمدتاً به معنای آمادگی زن برای ایفای وظایف زناشویی و سکونت در منزل شوهر است، مگر در مواردی که حق شرعی و قانونی برای عدم تمکین وجود داشته باشد (مانند حق حبس یا عسر و حرج).

تفکیک وظایف از لطف و احسان

یکی از نکات مهم در روابط زناشویی، تفکیک میان وظایف شرعی/قانونی و اعمالی است که از باب احسان و مشارکت انجام می شود. بسیاری از کارهایی که زنان در منزل انجام می دهند، مانند پخت و پز، نظافت یا شیر دادن به فرزند، شرعاً وظیفه حتمی آنان نیست و در صورت انجام، می تواند تحت عنوان اجرت المثل مطالبه شود (در صورت عدم قصد تبرع). روشن سازی این نکته، به مردان کمک می کند تا قدردان زحمات همسران خود باشند و زنان نیز احساس نکنند که زحماتشان نادیده گرفته شده است. این تفکیک، موجب ارتقاء حس احترام متقابل و مشارکت در زندگی می شود.

شبهات رایج و پاسخ گویی

شبهاتی درباره حقوق زن در اسلام، گاه از برداشت های نادرست یا ناقص از متون دینی نشأت می گیرد. پاسخ به این انتقادات نیازمند استناد به منابع معتبر و تبیین صحیح آموزه ها است. برای مثال، برخی ممکن است مفهوم قوامون علی النساء را به معنای سلطه مرد بر زن تفسیر کنند، در حالی که همانطور که پیشتر اشاره شد، این مفهوم به معنای سرپرستی و حمایت توأم با مسئولیت است. با ارائه تفاسیر دقیق و جامع، می توان سوءتفاهم ها را برطرف کرد و چهره واقعی عدالت اسلامی در مورد زن را نمایان ساخت.

نقش متقابل زن و مرد در سعادت خانواده

تأکید بر حقوق زن بر شوهر، به معنای نادیده گرفتن حقوق و وظایف متقابل مرد بر زن نیست. سعادت خانواده در گرو درک این واقعیت است که حقوق و وظایف، دو سویه و مکمل یکدیگرند. مرد نیز حقوقی بر زن دارد، از جمله تمکین در امور مشروع، حسن معاشرت، حفظ آبروی مرد و… کلید موفقیت زندگی مشترک، در درک متقابل، احترام به حقوق یکدیگر، و ایفای وظایف با کمال میل و رغبت است. همانطور که امام ششم (ع) فرمودند: «جهاد زن، نیکو شوهرداری است.» این بیان، نشان دهنده اهمیت نقش زن در مدیریت و پایداری خانه است.

توصیه های کاربردی برای بهبود روابط

• گفتگوی سازنده: زوجین باید فضایی برای گفتگوی آزاد و صریح درباره نیازها، انتظارات و دغدغه های خود ایجاد کنند.
• احترام به فردیت: هر یک از طرفین باید به فردیت، علایق و حریم شخصی دیگری احترام بگذارند.
• همدلی و درک متقابل: تلاش برای قرار گرفتن در جایگاه دیگری و درک احساسات و دیدگاه های او، بسیاری از سوءتفاهم ها را برطرف می کند.
• کمک گرفتن از مشاور: در صورت بروز مشکلات جدی، مراجعه به مشاوران متخصص خانواده می تواند راهگشا باشد.
• تعهد به رشد معنوی: پایبندی به اصول اخلاقی و معنوی اسلام، نه تنها روابط فردی را تقویت می کند، بلکه به استحکام روابط زناشویی نیز کمک شایانی می نماید.

در یک خانواده متعادل و رو به رشد، مرد باید در برنامه خانه و خانواده سه چیز را بر خود تحمیل کند، هر چند خلاف میلش باشد: خوشرفتاری، توسعه در معاش بدون اسراف، و غیرت ناموسی. (امام ششم علیه السلام)

نتیجه گیری

شناخت و رعایت جامع «حق زن بر شوهر»، از منظر شرعی و قانونی، بنیادی ترین عامل در استحکام و پایداری نهاد خانواده است. این حقوق که ابعاد مالی، غیرمالی و اخلاقی را شامل می شود، نه تنها کرامت و جایگاه زن را تضمین می کند، بلکه به مرد نیز در ایفای مسئولیت های خویش یاری می رساند. همانطور که بررسی شد، مهریه، نفقه، اجرت المثل و استقلال مالی، حقوقی قانونی و شرعی هستند که پشتوانه اقتصادی زن را فراهم می آورند. در کنار اینها، حقوق غیرمالی مانند حسن معاشرت، احترام متقابل، تأمین نیازهای عاطفی و جنسی، و حمایت در مشکلات، ابعاد عمیق تر روابط زناشویی را شکل می دهند. ضمانت های اجرایی قانونی نظیر حق طلاق در عسر و حرج و شروط ضمن عقد، سازوکارهایی برای احقاق این حقوق در مواقع لزوم فراهم می آورند.

با این حال، لازمه تحقق واقعی سعادت در زندگی مشترک، فراتر از صرف رعایت قوانین و احکام است. نقش بی بدیل اخلاق، محبت، ایثار و درک متقابل، در کنار چهارچوب های شرعی و قانونی، ضامن ساختن یک خانواده موفق و پایدار است. زوجین با شناخت صحیح این حقوق و وظایف، و مهم تر از آن، با عمل به آنها بر اساس عشق و احترام، می توانند محیطی سرشار از آرامش، مودت و رحمت ایجاد کنند. بنابراین، مطالعه بیشتر، مشاوره تخصصی و تدبر در آموزه های دینی، گام هایی اساسی برای هر زوج در مسیر ساختن زندگی ای سرشار از تفاهم و سعادت خواهد بود.