ارث شوهر از همسر فوت شده
ارث شوهر از همسر فوت شده
بر اساس قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران، در صورت فوت همسر، شوهر از او ارث می برد. میزان این سهم بسته به وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی، متفاوت است و شامل یک دوم یا یک چهارم از کل ماترک خواهد بود. موضوع ارث پس از فوت همسر، همواره از حساسیت های ویژه ای برخوردار است و اغلب با ابهامات و چالش های حقوقی همراه می شود. آگاهی از قوانین مربوط به سهم الارث شوهر از همسر فوت شده، نه تنها برای مردان داغدار که به دنبال اطلاع از حقوق قانونی خود هستند ضروری است، بلکه برای سایر وراث و حتی متخصصان حقوقی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. تقسیم ترکه متوفی نیازمند درک دقیق از سلسله مراتب وراث، موانع قانونی و نحوه صحیح محاسبه سهم هر وارث است.
در این مقاله، به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف موضوع ارث شوهر از همسر فوت شده می پردازیم. از مبانی قانونی و شرایط اصلی توارث گرفته تا سهم الارث در حالات گوناگون (با فرزند و بدون فرزند)، همچنین به موانع ارث، حالات خاصی مانند عقد موقت و طلاق، و نکات کاربردی حقوقی اشاره خواهیم کرد. هدف این است که راهنمایی جامع و شفاف ارائه شود تا مخاطبان بتوانند با اطمینان خاطر، اطلاعات دقیق و مستند به قوانین را کسب کنند.
مبانی قانونی ارث شوهر از همسر فوت شده
توارث در نظام حقوقی ایران بر اساس دو مبنای اصلی «نسب» و «سبب» استوار است. این اصل مهم در ماده ۸۶۱ قانون مدنی بیان شده است. رابطه زوجیت یا ازدواج، به عنوان یکی از مصادیق «سبب» ارث، به زوجین این حق را می دهد که در صورت فوت دیگری، از اموال او ارث ببرند. این حق ارث بری، مختص به نکاح دائم است و در ماده ۹۴۰ قانون مدنی به صراحت بر این موضوع تأکید شده است: «زوجین که زوجیت آن ها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند.»
منظور از «ترکه» یا «ماترک»، کلیه اموال، حقوق مالی و دیون متوفی است که پس از فوت او باقی می ماند. این اموال می تواند شامل دارایی های منقول (مانند وجه نقد، خودرو، جواهرات) و غیرمنقول (مانند زمین، خانه، مغازه) باشد. ترکه، پس از کسر دیون، واجبات مالی و وصایای متوفی، میان وراث قانونی او تقسیم می شود. سهم شوهر از این ترکه، به عنوان یک وارث سببی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید پیش از تقسیم مابقی اموال میان سایر وراث، محاسبه و مشخص گردد.
شرایط اصلی ارث بردن شوهر از زن
برای اینکه شوهر بتواند از همسر فوت شده خود ارث ببرد، باید شرایط مشخصی وجود داشته باشد که فقدان هر یک از آن ها می تواند مانع از توارث گردد:
- وجود عقد نکاح دائم در زمان فوت همسر: مهم ترین شرط ارث بری بین زوجین، وجود عقد ازدواج دائم و قانونی است. در صورتی که ازدواج به صورت موقت (صیغه) باشد، ارث بری بین زوجین محقق نمی شود، مگر آنکه با شرایط خاصی ضمن عقد شرط شده باشد که این هم از منظر حقوقی محل بحث است.
- زنده بودن شوهر در زمان فوت همسر: شوهر باید در لحظه فوت همسر خود زنده باشد. اگر شوهر پیش از همسر یا همزمان با او فوت کرده باشد، ارث بری محقق نمی شود. این اصل کلی در مورد تمامی وراث صادق است.
- عدم وجود موانع ارث: هیچ یک از موانع قانونی ارث که در قانون مدنی ذکر شده است، نباید در مورد شوهر وجود داشته باشد. این موانع شامل قتل همسر، کفر، و لعان است که در بخش های بعدی به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت.
این شرایط، ستون فقرات توارث بین زوجین را تشکیل می دهند و درک آن ها برای هرگونه اقدام حقوقی در زمینه ارث ضروری است.
آیا مرد از زن ارث می برد؟ (پاسخ به یک پرسش متداول)
پرسش «آیا مرد از زن ارث می برد؟» یک دغدغه رایج است که پاسخ آن، طبق قوانین مدنی ایران، بله است. در واقع، رابطه زوجیت دائم یکی از موجبات اصلی ارث بری است و همان طور که زن در صورت فوت شوهر از او ارث می برد، شوهر نیز در صورت فوت همسرش، از ماترک او بهره مند می شود. این حق ارث بری، یک حق متقابل است که در قانون مدنی به صراحت به آن اشاره شده است.
با این حال، تفاوت هایی در میزان و نحوه ارث بری زن از شوهر و شوهر از زن وجود دارد. به عنوان مثال، در گذشته، زن تنها از اموال منقول شوهر ارث می برد و از قیمت عرصه اموال غیرمنقول (زمین) محروم بود؛ اما به موجب قانون اصلاح موادی از قانون مدنی مصوب ۱۳۸۷، زن نیز از قیمت عرصه و اعیان اموال غیرمنقول ارث می برد. در مقابل، مرد از ابتدا بدون هیچ محدودیتی از تمامی اموال همسرش (منقول و غیرمنقول) ارث می برده و کماکان این حکم برقرار است. این نکته مهم، تفاوت های تاریخی و اصلاحات قانونی را در زمینه ارث بری زوجین نشان می دهد که آگاهی از آن ها برای درک کامل موضوع ضروری است.
سهم الارث شوهر از زن فوت شده در حالات مختلف
میزان سهم الارث شوهر از همسر فوت شده، بسته به وجود یا عدم وجود فرزند برای زن متوفی، متفاوت است. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، این حالت ها را به روشنی تفکیک کرده است:
الف) سهم ارث مرد از زن در صورت وجود فرزند (مشترک یا از ازدواج قبلی زن)
در صورتی که زن فوت شده دارای فرزند باشد، چه این فرزند از ازدواج با همین شوهر باشد و چه از ازدواج های قبلی زن (که در قید حیات باشد یا نوه او در قید حیات باشد)، سهم الارث شوهر «یک چهارم» از کل ماترک زن خواهد بود. در این حالت، سایر وراث (مانند فرزندان، پدر و مادر متوفی) نیز سهم خود را از باقی مانده ترکه دریافت می کنند.
مطابق ماده ۹۱۳ قانون مدنی، هرگاه ورثه متوفی، علاوه بر زوج، شامل فرزند یا نوه باشد، سهم الارث زوج به یک چهارم از کل ترکه کاهش می یابد.
مثال کاربردی:
فرض کنید زنی با دارایی خالص ۱۰۰ میلیون تومان فوت کرده و دارای یک فرزند و شوهر است.
* سهم شوهر: یک چهارم از ۱۰۰ میلیون تومان = ۲۵ میلیون تومان
* باقی مانده ترکه: ۷۵ میلیون تومان که بین فرزند(ان) و در صورت وجود پدر و مادر متوفی، بین آن ها تقسیم می شود. (به عنوان مثال اگر فقط یک فرزند باشد، ۷۵ میلیون تومان به فرزند می رسد.)
ب) سهم ارث مرد از زن در صورت نداشتن فرزند
اگر زن فوت شده فرزندی در قید حیات (یا نوه از فرزند فوت شده) نداشته باشد، سهم الارث شوهر «یک دوم» (نصف) از کل ماترک زن خواهد بود. در این حالت، سهم شوهر افزایش می یابد زیرا وارث طبقه اول که سهم او را کاهش دهد (یعنی فرزند)، وجود ندارد. باقی مانده ترکه میان سایر وراث طبقات بعدی (مانند پدر و مادر، خواهر و برادر) تقسیم می شود.
مثال کاربردی:
فرض کنید زنی با دارایی خالص ۱۰۰ میلیون تومان فوت کرده و فرزندی ندارد، اما پدر و مادر و شوهر دارد.
* سهم شوهر: یک دوم از ۱۰۰ میلیون تومان = ۵۰ میلیون تومان
* سهم مادر: یک سوم از باقی مانده (۵۰ میلیون تومان) + یک سوم از کل دارایی = (در این مورد خاص، مادر یک سوم از ۱۰۰ میلیون تومان و پدر دو سوم باقی مانده را می برند، اما چون شوهر هست، سهم شوهر یک دوم است. باقی مانده ۵۰ میلیون تومان بین پدر و مادر تقسیم می شود که در این صورت مادر یک سوم از کل اموال و پدر باقی مانده را خواهد برد، لذا باید سهم پدر و مادر از کل دارایی حساب شود، نه باقی مانده). در حضور شوهر و پدر و مادر، سهم مادر یک ششم و سهم پدر یک ششم از کل ترکه است. (مثال دقیق تر: زن ۱۰۰ میلیون تومان دارایی دارد، شوهر، پدر و مادر دارد. سهم شوهر ۱/۲ (۵۰ میلیون)، سهم مادر ۱/۶ (حدود ۱۶.۶۷ میلیون)، سهم پدر ۱/۶ (حدود ۱۶.۶۷ میلیون). مابقی از باب رد یا اگر وراث دیگری باشند، توزیع می شود.)
* با اصلاح مثال: زن ۱۰۰ میلیون تومان دارایی خالص دارد و فرزندی ندارد. پدر و مادر او در قید حیات هستند و شوهر دارد.
* سهم شوهر: ۱/۲ از ۱۰۰ میلیون تومان = ۵۰ میلیون تومان
* سهم مادر: ۱/۳ از ۱۰۰ میلیون تومان = ۳۳.۳۳ میلیون تومان (اگر حاجب نباشد)
* سهم پدر: باقی مانده (۶۶.۶۷ میلیون تومان پس از کسر سهم مادر)
* تصحیح با قانون دقیق: در صورت وجود پدر و مادر و زوج، سهم زوج یک دوم است. سهم مادر یک سوم و سهم پدر نیز دو سوم باقی مانده بعد از سهم مادر است. اما قانون صحیح این است که اگر متوفی فرزند نداشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند، زوج یک دوم از ترکه را می برد و از باقی مانده، یک سوم به مادر و دو سوم به پدر می رسد.
* سهم شوهر: ۱/۲ از ۱۰۰ میلیون تومان = ۵۰ میلیون تومان
* باقی مانده: ۵۰ میلیون تومان
* سهم مادر: ۱/۳ از ۵۰ میلیون تومان = ۱۶.۶۷ میلیون تومان
* سهم پدر: ۲/۳ از ۵۰ میلیون تومان = ۳۳.۳۳ میلیون تومان
ج) سهم ارث مرد در صورت تنها وارث بودن
اگر زن فوت شده هیچ وارث طبقاتی دیگری (فرزند، پدر، مادر، خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ و…) به جز شوهر نداشته باشد، در این صورت شوهر نه تنها سهم «فرض» خود (یک دوم) را دریافت می کند، بلکه تمام باقی مانده ترکه نیز به او «رد» می شود. یعنی شوهر تنها وارث است و تمامی دارایی های زن متوفی به او تعلق می گیرد.
مثال کاربردی:
فرض کنید زنی ۱۰۰ میلیون تومان دارایی خالص دارد و تنها وارث او، شوهرش است.
* سهم شوهر: ۱/۲ از ۱۰۰ میلیون تومان = ۵۰ میلیون تومان (سهم فرض)
* باقی مانده: ۵۰ میلیون تومان (این مقدار نیز به شوهر رد می شود)
* در مجموع: تمامی ۱۰۰ میلیون تومان به شوهر می رسد.
قانون جدید ارث مرد از زن: واقعیت یا شایعه؟
شایعاتی در جامعه مبنی بر وجود قانون جدید ارث مرد از زن گاهی شنیده می شود که لازم است صراحتاً توضیح داده شود. در حال حاضر، هیچ قانون جدیدی که سهم الارث مرد از زن را تغییر داده باشد، تصویب نشده است. هر آنچه در خصوص سهم الارث شوهر از همسر فوت شده مطرح می شود، کماکان بر اساس مواد قانونی موجود در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران است که ریشه در فقه اسلامی دارند.
منشاء این شایعات و تصورات نادرست ممکن است از چند عامل ناشی شود:
- اشتباه با قانون اصلاحی ارث زن از شوهر: در سال ۱۳۸۷، قانونی تصویب شد که محدودیت ارث بری زن از قیمت عرصه اموال غیرمنقول شوهر را حذف کرد. این تغییر، تنها مربوط به ارث بری زن از شوهر بود و بسیاری به اشتباه آن را به ارث بری مرد از زن تعمیم می دهند.
- گمانه زنی ها و مباحث فقهی: گاهی مباحث فقهی یا حقوقی نظری در مورد تغییر احتمالی قوانین، به اشتباه به عنوان تصویب قانون جدید تلقی می شوند.
اهمیت رجوع به منابع موثق حقوقی و مشورت با وکلا و کارشناسان متخصص برای دریافت اطلاعات صحیح در این زمینه بسیار حیاتی است تا از هرگونه سردرگمی یا اقدامات نادرست جلوگیری شود. قانون مدنی، به ویژه مواد مربوط به ارث، دارای قواعد آمره هستند که تغییر آن ها به سادگی و بدون فرآیندهای قانونی پیچیده میسر نیست.
موانع ارث بردن شوهر از زن
همان طور که وجود رابطه زوجیت دائم شرط اصلی ارث بری است، وجود برخی موانع نیز می تواند حق توارث شوهر را از همسر فوت شده ساقط کند. این موانع در قانون مدنی به صراحت ذکر شده اند و عبارتند از:
قتل همسر (مورث)
یکی از بارزترین و مهم ترین موانع ارث، قتل مورث (در اینجا همسر) توسط وارث (شوهر) است. ماده ۸۸۰ قانون مدنی بیان می کند: «کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می شود.» این حکم شامل قتل عمد و مباشرت در قتل، یا شرکت در آن، یا تسبیب به آن (به معنی فراهم آوردن موجبات قتل) می شود. منظور از قتل عمد، ارتکاب جرمی است که با قصد و نیت قبلی انجام شود.
لعان
لعان یکی دیگر از موانع ارث است که در شرایط خاصی در روابط زوجیت رخ می دهد. اگر مردی به زن خود تهمت زنا بزند و زن نیز او را انکار کند و فرآیند شرعی «لعان» در دادگاه اجرا شود، رابطه زوجیت بین آن ها برای همیشه قطع می شود و نه تنها ارث بری بین آن ها از بین می رود، بلکه دیگر هرگز نمی توانند با یکدیگر ازدواج کنند. این موضوع در ماده ۸۸۲ قانون مدنی آمده است.
کفر
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، بر مبنای فقه اسلامی، کفر را نیز یکی از موانع ارث می داند. بر این اساس، کافر از مسلمان ارث نمی برد. ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی مقرر می دارد: «کافر از مسلمان ارث نمی برد و اگر در بین ورثه متوفای کافر، مسلم باشد، وارث کافر ارث نمی برد، اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشد.» بنابراین، اگر زن متوفی مسلمان باشد و شوهر او کافر، شوهر از او ارث نخواهد برد.
سایر موانع (عدم شمول بر زوجین)
برخی دیگر از موانع ارث مانند جنین بودن، ولد زنا یا غایب مفقود الاثر بودن، عمدتاً در مورد سایر وراث (مثل فرزندان یا خویشاوندان نسبی) مطرح هستند و به طور مستقیم شامل زوجین نمی شوند. به عنوان مثال، جنین در صورتی ارث می برد که زنده متولد شود و غایب مفقودالاثر نیز دارای احکام خاص خود است که ارتباطی به ارث بری شوهر از زن ندارد.
تأکید بر تفاوت موانع ارث با تغییر در سهم به دلیل وجود وراث دیگر. موانع ارث، حق ارث بری را به طور کامل ساقط می کنند، در حالی که وجود وراث دیگر، صرفاً میزان سهم الارث را تغییر می دهد (مثلاً از یک دوم به یک چهارم).
حالات خاص و استثنائی ارث شوهر از زن
علاوه بر شرایط عمومی و موانع ارث، قانون مدنی به برخی حالات خاص و استثنائی نیز اشاره کرده است که ارث بری شوهر از زن را تحت تأثیر قرار می دهد:
ارث شوهر از زن در عقد موقت (صیغه)
همان طور که پیشتر اشاره شد، بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، توارث بین زوجین صرفاً در «نکاح دائم» محقق می شود. این بدان معناست که در عقد موقت (صیغه)، زن و شوهر به طور پیش فرض از یکدیگر ارث نمی برند. این حکم از قواعد آمره محسوب می شود و حتی اگر طرفین ضمن عقد موقت، شرط ارث بری را هم بگنجانند، این شرط به دلیل مخالفت با نظم عمومی و قواعد آمره حقوقی، باطل و بی اثر است و ارث بری محقق نخواهد شد. این تفاوت اساسی، یکی از وجوه تمایز مهم بین نکاح دائم و موقت از نظر حقوقی است.
ارث مرد از همسر در صورت طلاق (رجعی و بائن)
وضعیت ارث بری زوجین در صورت طلاق نیز دارای جزئیات خاص خود است که در مواد ۹۴۳ و ۹۴۴ قانون مدنی به آن پرداخته شده است:
الف) طلاق رجعی:
در طلاق رجعی، که مرد حق رجوع به زن در طول مدت عده را دارد، اگر یکی از زوجین قبل از اتمام مدت عده فوت کند، دیگری از او ارث می برد. ماده ۹۴۳ قانون مدنی مقرر می دارد: «اگر شوهر، زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آن ها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث می برد. ولی اگر فوت یکی از آن ها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق بائن باشد، از یکدیگر ارث نمی برند.» این بدان معناست که در طول عده طلاق رجعی، هنوز رابطه زوجیت به طور کامل منقطع نشده و آثار آن، از جمله ارث بری، باقی است.
ب) طلاق بائن:
در طلاق بائن (که مرد حق رجوع به زن در طول عده را ندارد)، با وقوع طلاق، رابطه زوجیت و به تبع آن حق توارث، فوراً از بین می رود. بنابراین، اگر زن و شوهر با طلاق بائن از یکدیگر جدا شوند و زن فوت کند، شوهر از او ارث نخواهد برد. همین حکم در صورتی که طلاق رجعی باشد اما فوت زن پس از اتمام مدت عده رخ دهد، جاری است.
ارث مرد در طلاق در مرض موت
ماده ۹۴۴ قانون مدنی یک استثناء مهم در مورد ارث بری در طلاق را بیان می کند: «اگر شوهر در حال مرض، زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به علت همان مرض بمیرد، زوجه از او ارث می برد اگرچه طلاق بائن باشد و یا عدّه منقضی شده باشد مشروط بر این که زن در طول این یک سال شوهر نکرده باشد.» این ماده به صورت متقابل نیز صادق است، یعنی اگر زن در مرض موت خود را از شوهرش طلاق دهد (که البته طلاق از سوی زن معمولاً از نوع بائن است، مگر در شرایط خاص)، و مرد در کمتر از یک سال به علت همان مرض فوت کند، زن از او ارث خواهد برد به شرطی که مرد در این مدت ازدواج مجدد نکرده باشد. این حکم یک استثناء برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از طلاق در دوران بیماری و محروم کردن همسر از ارث است.
نکات مهم و کاربردی در خصوص ارث شوهر از همسر فوت شده
آگاهی از جنبه های مختلف حقوقی ارث، تنها به دانستن سهم الارث محدود نمی شود. فرآیند تقسیم ترکه شامل مراحل متعدد و نکات کاربردی است که توجه به آن ها از بروز مشکلات و اختلافات جلوگیری می کند.
ترتیب پرداخت دیون و وصیت نامه قبل از تقسیم ارث
پیش از هرگونه تقسیم ماترک میان وراث، لازم است که دیون و واجبات مالی متوفی (مانند مهریه، نفقه معوقه، بدهی ها به افراد حقیقی و حقوقی) پرداخت شود. سپس، در صورتی که متوفی وصیت نامه معتبری داشته باشد، تا یک سوم اموال او بر اساس مفاد وصیت عمل می شود. تنها پس از انجام این مراحل است که باقی مانده اموال به عنوان «ترکه» واقعی میان وراث تقسیم می گردد. این ترتیب، قانونی و اجباری است و عدم رعایت آن می تواند منجر به ابطال تقسیم یا ایجاد مسئولیت حقوقی برای وراث شود.
تفاوت اموال شخصی زن با مهریه یا نفقه
این نکته حائز اهمیت است که مهریه و نفقه (در صورت عدم پرداخت توسط شوهر) جزء دیون ممتاز زن محسوب می شوند. به این معنا که این مطالبات، قبل از تقسیم ارث، باید از ماترک زن پرداخت شوند (در واقع مهریه زن بر ذمه شوهر است و در صورت فوت شوهر، زن مهریه خود را از اموال شوهر برداشت می کند. اگر زن فوت کند، مهریه ای که شوهر پرداخت نکرده است به عنوان بدهی بر ذمه شوهر است و باید به ورثه زن پرداخت شود). مهریه دین است و ارث محسوب نمی شود و شوهر از مهریه همسرش ارث نمی برد؛ بلکه اگر مهریه پرداخت نشده باشد، این مهریه جزو دیون ممتازه زوجه است که شوهر باید آن را بپردازد. اموال شخصی زن، آن دسته از دارایی ها هستند که مالکیت آن ها به طور کامل و از ابتدا متعلق به زن بوده است.
نقش وکیل انحصار وراثت در روند تقسیم ارث
مسائل مربوط به ارث و تقسیم ترکه اغلب پیچیده و زمان بر هستند. حضور یک وکیل انحصار وراثت متخصص می تواند فرآیند را تسهیل کند. وکیل می تواند در مراحل زیر کمک کننده باشد:
- جمع آوری مدارک لازم.
- درخواست گواهی انحصار وراثت.
- محاسبه دقیق سهم الارث هر وارث بر اساس قوانین.
- پیگیری امور مالیاتی و اداری.
- میانجی گری بین وراث برای جلوگیری از اختلافات.
مسائل مربوط به انحصار وراثت و گواهی حصر وراثت
اولین گام عملی پس از فوت یک فرد و قبل از هرگونه تقسیم ارث، دریافت گواهی حصر وراثت است. این گواهی سندی رسمی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و نام و مشخصات تمامی وراث قانونی متوفی و سهم الارث هر یک را مشخص می کند. برای دریافت این گواهی، ارائه مدارکی مانند شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث، عقدنامه، و گواهی فوت ضروری است. بدون این گواهی، امکان انجام امور مربوط به تقسیم اموال و نقل و انتقال دارایی های متوفی وجود نخواهد داشت.
نتیجه گیری
موضوع ارث شوهر از همسر فوت شده، یکی از مهم ترین و حساس ترین مباحث در حقوق خانواده و ارث است که نیازمند درک دقیق قوانین و مقررات مربوطه است. در این مقاله به طور جامع به بررسی مبانی قانونی، شرایط توارث، سهم الارث شوهر در حالات مختلف (با فرزند و بدون فرزند)، موانع قانونی ارث بری، و همچنین حالات خاصی مانند عقد موقت و طلاق پرداخته شد. مشخص گردید که شوهر، تحت شرایط نکاح دائم و عدم وجود موانع، از اموال همسر فوت شده خود ارث می برد و میزان این سهم یک چهارم یا یک دوم از کل ماترک خواهد بود.
آگاهی از جزئیات این قوانین، نه تنها به افراد کمک می کند تا از حقوق قانونی خود مطلع شوند، بلکه از بروز اختلافات و مشکلات حقوقی در فرآیند تقسیم ترکه نیز پیشگیری می کند. با توجه به پیچیدگی های احتمالی و تنوع شرایط، توصیه می شود که در مواجهه با مسائل ارث، حتماً از مشاوره تخصصی وکلای با تجربه در زمینه انحصار وراثت و حقوق ارث استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که تمامی مراحل به درستی و بر اساس موازین قانونی انجام می پذیرد.
سوالات متداول
آیا مرد از مهریه زن ارث می برد؟
خیر، مهریه دین است و جزو ترکه متوفی محسوب نمی شود که مرد از آن ارث ببرد. اگر مهریه زن در زمان حیات او پرداخت نشده باشد، پس از فوت زن، این مهریه به عنوان دین ممتاز بر عهده شوهر است و باید به ورثه زن (از جمله خودش، اگر وارث باشد) پرداخت شود، نه اینکه مرد از آن ارث ببرد.
در صورت فوت زن و نداشتن فرزند و پدر و مادر، سهم شوهر چقدر است؟
در این حالت، اگر زن هیچ وارث دیگری به جز شوهر نداشته باشد، شوهر نه تنها سهم «فرض» خود که یک دوم از کل ماترک است را دریافت می کند، بلکه تمام باقی مانده اموال نیز به او «رد» می شود. یعنی تمامی ترکه زن به شوهر او می رسد.
آیا شوهر از جهیزیه زن ارث می برد؟
جهیزیه اساساً متعلق به زن است و در صورت فوت او، جزو اموال و دارایی های او (ماترک) محسوب می شود. بنابراین، شوهر از جهیزیه همسر خود ارث می برد، همانند سایر اموال زن که در مالکیت او بوده اند. البته باید توجه داشت که اثبات مالکیت جهیزیه ممکن است در برخی موارد نیازمند ارائه دلایل و فاکتورها باشد.
اگر زن چند شوهر (صیغه ای) داشته باشد، سهم کدام یک است؟
طبق قانون مدنی ایران، ارث بری بین زوجین فقط در نکاح دائم محقق می شود. بنابراین، اگر زنی به صورت همزمان (که خلاف شرع و قانون است) یا در زمان های مختلف چندین عقد موقت داشته باشد، هیچ یک از شوهران صیغه ای او از وی ارث نمی برند. تنها شوهر دائمی در صورت فوت زن، حق ارث بری خواهد داشت.
آیا ارث مرد از زن به نوع اموال (منقول یا غیرمنقول) بستگی دارد؟
خیر، برخلاف گذشته که زن تنها از اموال منقول شوهر ارث می برد، مرد از ابتدا بدون هیچ محدودیتی از تمامی اموال همسرش، اعم از منقول (مانند پول نقد، خودرو، سهام) و غیرمنقول (مانند زمین و خانه)، ارث می برد و این حکم کماکان در قانون مدنی پابرجاست.