ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟
ابن سینا به دلیل گستردگی و غنای کار خود همواره شرق و غرب را مورد توجه قرار داده است و این نیز به برکت دانشمندان منصف و برجسته غربی است که شبانه روز را به مطالعه این اثر شگفت انگیز اختصاص داده اند. به سوالات علمی و فلسفی امروز پاسخ دهید.
تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان برگزار شده است و درباره ابن سینا است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها را نمی توان با آنچه در ایران نوشتیم مقایسه کرد.
یکی از دروس ضروری ما در فلسفه دکارتی در اوایل انقلاب و جنگ های تحمیلی بود که در دانشگاه خوزه فرانسه در مقطع فوق لیسانس تحصیل می کردم. معلم ما یکی از نمایندگان فرانسوی دکارت بود که این کلاس را تدریس می کرد ، دکتر. دومینیک لوکور بود. او در روز اول کلاس این سوال را مطرح کرد: چرا دکارت با سایر فیلسوفان فرانسوی قبل و بعد از خود متفاوت است و آیا واقعاً تافته ای جداست؟ فرانسوی ها همیشه خود را خردگرا معرفی کرده اند و این عقل گرایی را به دکارت نسبت می دهند.
با این سوال سکوت بر کلاس حاکم شد. برخی از دانشجویان پاسخ هایی دادند که استاد آنها را تأیید نکرد. سپس معلم با پاسخ عجیبی کلاس را قطع کرد که من را نیز متعجب کرد. در آن زمان و همزمان با آغاز انقلاب و شروع جنگ، رسانه های فرانسوی شبانه روز اخبار مفصلی از جنگ و انقلاب ایران پخش می کردند و به تفصیل بحث می کردند. معلم گفت: ردیابی ریشه‌های عناصر انقلابی ایران منجر به مذهب شیعه می‌شود که برخلاف سایر مذاهب اسلامی انقلابی است و همیشه با پادشاهان و حاکمان درگیری دارد و آنها را به رسمیت نمی‌شناسد. و فلسفه متعلق به همان مذهب انقلابی شیعه است: «چون به این مذهب انقلابی پیوست، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و روستا رانده شد».
وی ادامه داد: «به نظر من دکارت که نوشته‌های فلسفی لاتین ابن سینا را خوانده بود، نه تنها تحت تأثیر علم و فلسفه، بلکه در شیوه زندگی خود نیز بر مبانی فلسفی سلف ایرانی خود، دکارت، تأثیر پذیرفته است. به این نتیجه می‌رسد که مطالعات فلسفی او را تحت تأثیر قرار داده اند و جدای از این بهره برداری های علمی و فلسفی، می توان دریافت که دکارت از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر گریخته است تا در سایه آن درس بخواند و تا آخر عمر به دنبال خانه ای بی قرار بگردد. می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد »
من در کلاس درس بسیار خوشحال بودم زیرا معلم از ابن سینا بسیار تعریف می کرد ، اما حیف بود که ما ایرانیان نتوانستیم از آثار فرانسوی دکارت برای ابن سینا نمونه برداری کنیم. این باعث شد که در برنامه تحقیقاتی آینده به فکر نوشتن کتابی درباره ابن سینا با نگاهی تازه باشم.
پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشت و در دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی به تدریس و تحصیل علمای اسلام در ایران پرداخت. در این زمان دکتر مهدی گلشنی ریاست مؤسسه را بر عهده داشت و من چندین ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کرده ام. پس از آن پروژه ابن سینا را برعهده گرفت و از داخل و خارج ایران درخواست مقالاتی کرد تا اینکه کتاب منتشر شد. علمای بزرگ ابن سینا تاکنون بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا پرداخته اند. اگر جنبه‌های دیگری از ابن سینا را در غرب مانند ریاضیات، نجوم، کیهان‌شناسی، موسیقی مطالعه کرده‌اید، می‌خواهم با ارائه ترجمه‌هایی از این گونه آثار به ابن سینای مدرن کشورمان بپردازم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان و صاحب نظران صاحب نام در حوزه های مربوطه هستند که متاسفانه در جریان تیراژ این کتاب، دکتر ساسان اسپانتا نویسنده ایرانی و مائورو زونتا نویسنده فرانسوی درگذشت. آنها گفتند که نمی توانند مقالات خود را منتشر کنند.
نویسنده سوری مقاله ای آقای. قاسم فینیانوس به دلیل حملات داعش و گروه های تروریستی به سوریه، سمت سابق خود را ترک کرد و اکنون از او خبری نیست. یکی از مقالات خوب این کتاب دکتر گلشنی و شاگرد ایشان دکتر دکتر گلشنی است. از دیدگاه جمالی، درباره آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا است. دو مقاله هم در مورد آثار نجومی ابن سینا نوشتم. یکی را به فارسی و دیگری را به زبان فرانسه نوشتم ، امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقاله ای در مورد شکل منطق دیده شده از دیدگاه ابن سینا توسط منطق دانان خارجی داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقاله نیز دیدگاه جدیدی به مبحث منطقی ابن سینا دارد.
دلیلی که من برای نوشتن کتابی درباره ابن سینا انتخاب کردم، نه تنها دانش ابن سینا، بلکه نقش این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی بود. او به تنهایی الگوی تمدن است. مشکل را از هر طرف ببینید! به عنوان مثال، اگر زندگی نامه برخی از دانشمندان شرق و غرب را مطالعه کنید، متوجه خواهید شد که برای رسیدن به اهداف علمی، گاه باید از برخی خواسته های قلبی خود دست بردارید و از دستورات شاه یا شاه اطاعت کنید. خیلی ها هستند که فکر می کنند نیازی به ذکر نامشان نیست. آنان که به خاطر اشتغال به زندگی مادی و مال دنیا از اخلاق و دین بی بهره بودند، علم خود را در خدمت به دشمنان بشریت به کار گرفتند.
یکی دیگر از ویژگی های ابن سینا این است که بسیاری از علوم زمان خود را احاطه کرده است. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، افرادی هستند که معتقدند بر خلاف گذشته تنها یک علم باید تخصصی باشد و عمر انسان برای پژوهشگران امروزی کافی نیست تا علوم متعددی را مطالعه کنند. با این حال ، آنها غالباً از نوآوری و کاوش در زمینه تخصصی یکسانی برخوردار نیستند. من با برخی از این اساتید در دانشگاه صنعتی شریف و سایر دانشگاه ها آشنا شده ام و نه تنها از دروس اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست در کشور خود بی اطلاع هستند. آنها همچنین هیچ ابتکاری در زمینه تخصص خود ندارند. مثلا من یک استاد ریاضی را می شناسم که جبری است اما در بحث های هندسی غوطه ور نمی شود و برعکس اگر ابن سینا را مطالعه کنید از اطرافیان او در رشته های مختلف علوم شگفت زده خواهید شد!
دانشگاه صنعتی شریف و استاد فلسفه آن یادداشتی مبنی بر توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کرده اند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان آنطور که باید و احتمالاً باید عظمت علمی و فلسفی خود و به طور خاص ابن سینا را نمی شناسیم. این عدم آگاهی ما را از ارائه محصولات ارزشمند خود در بازار جهانی باز می دارد. از طرف دیگر غربی ها از این نظر از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا به دلیل گستردگی و غنای کار خود همواره شرق و غرب را مورد توجه قرار داده است و این نیز به برکت دانشمندان منصف و برجسته غربی است که شبانه روز را به مطالعه این اثر شگفت انگیز اختصاص داده اند. به سوالات علمی و فلسفی امروز پاسخ دهید. تقریباً در تمام کشورهای بزرگ جهان از ایالات متحده آمریکا، انگلیس و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سینا برگزار شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها به هیچ وجه با آنچه در ایران نوشتیم قابل مقایسه نیست. انگیزه اصلی تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است که اگر مقالات این کتاب را مرور کنید با من هم عقیده خواهید بود.
23302