آرتروز دست: با انواع، علائم، علل و نحوه درمان آن آشنا شوید

آخرین به روز رسانی: 1 اردیبهشت

خواندن این مطلب 20 دقیقه زمان میبرد

آرتروز دست چیست؟

آرتروز دست یک بیماری مفصلی است که به دلیل تخریب غضروف مفصلی در مفاصل انگشتان و مچ دست ایجاد می شود و منجر به درد خشکی تورم و کاهش عملکرد دست می گردد. این عارضه بسیار شایع بوده و با افزایش سن احتمال بروز آن بیشتر می شود. اما علائم آرتروز دست چپ چیست؟

آرتروز دست : مقدمه ای جامع

آرتروز دست که با نام استئوآرتریت دست نیز شناخته می شود یکی از شایع ترین انواع آرتروز است که به طور خاص مفاصل کوچک دست و انگشتان را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری مزمن پیشرونده و تخریبی است که با گذشت زمان بدتر می شود و می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. آرتروز دست به دلیل فرسایش غضروف مفصلی ایجاد می شود. غضروف بافت لغزنده ای است که انتهای استخوان ها را در مفصل می پوشاند و حرکت روان و بدون درد مفاصل را ممکن می سازد. وقتی غضروف تخریب می شود استخوان ها روی هم ساییده می شوند و این امر منجر به درد تورم خشکی و محدودیت حرکت در مفاصل دست می شود.

آرتروز دست می تواند مفاصل مختلفی را در دست درگیر کند از جمله :

مفاصل دیستال بین بند انگشتی (DIP) : مفاصل نزدیک به نوک انگشتان
مفاصل پروگزیمال بین بند انگشتی (PIP) : مفاصل میانی انگشتان
مفصل کارپومتاکارپال (CMC) شست : مفصل پایه شست
مفاصل مچ دست : به ندرت به تنهایی درگیر می شوند اما ممکن است در موارد پیشرفته تر آرتروز دست تحت تاثیر قرار بگیرند.

در این مقاله به بررسی جامع آرتروز دست می پردازیم. انواع مختلف آن علائم شایع علل و عوامل خطر روش های تشخیص گزینه های درمانی موجود و راهکارهای پیشگیری از این بیماری را به طور کامل شرح خواهیم داد. همچنین به ارائه راهکارهای خانگی و خودمراقبتی موثر برای کاهش درد و بهبود عملکرد دست در افراد مبتلا به آرتروز دست خواهیم پرداخت. هدف از این مقاله افزایش آگاهی عمومی در مورد آرتروز دست و ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی برای مدیریت و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری است.

انواع آرتروز دست

آرتروز دست را می توان بر اساس مفاصل درگیر و علت ایجاد آن به انواع مختلفی تقسیم کرد :

آرتروز اولیه یا ایدیوپاتیک : شایع ترین نوع آرتروز دست است که علت مشخصی برای آن وجود ندارد. تصور می شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی افزایش سن و عوامل محیطی در بروز آن نقش داشته باشند. آرتروز اولیه معمولاً به تدریج و با گذشت زمان ایجاد می شود و بیشتر مفاصل DIP و PIP انگشتان و مفصل CMC شست را درگیر می کند.
آرتروز ثانویه : این نوع آرتروز در نتیجه یک بیماری زمینه ای یا آسیب قبلی به مفصل ایجاد می شود. علل شایع آرتروز ثانویه دست عبارتند از :

آسیب های مفصلی : شکستگی ها دررفتگی ها یا آسیب های رباط های دست می توانند در طولانی مدت منجر به آرتروز شوند.
آرتریت روماتوئید و سایر بیماری های التهابی مفصلی : این بیماری ها می توانند به غضروف مفصلی آسیب برسانند و زمینه را برای آرتروز فراهم کنند.
نقرس و شبه نقرس : رسوب کریستال های اسید اوریک یا کلسیم پیروفسفات در مفاصل دست می تواند منجر به التهاب و تخریب غضروف و در نهایت آرتروز شود.
بیماری پاژه استخوان : این بیماری می تواند باعث تغییر شکل و ضعیف شدن استخوان ها شود و مفاصل را مستعد آرتروز کند.
دیابت : افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز دست قرار دارند اگرچه مکانیسم دقیق این ارتباط هنوز به طور کامل مشخص نیست.

آرتروز فرسایشی : نوعی شدیدتر از آرتروز دست است که با التهاب قابل توجه و تخریب سریع تر غضروف مفصلی همراه است. آرتروز فرسایشی می تواند بسیار دردناک باشد و منجر به تغییر شکل شدید مفاصل انگشتان شود.

تشخیص نوع آرتروز دست معمولاً توسط پزشک متخصص و بر اساس معاینه فیزیکی شرح حال بیمار و در صورت لزوم انجام آزمایشات تصویربرداری مانند رادیوگرافی انجام می شود. دانستن نوع آرتروز دست می تواند به تعیین بهترین روش درمانی و مدیریت بیماری کمک کند.

علائم آرتروز دست

علائم آرتروز دست می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و به تدریج با گذشت زمان بدتر شود. شایع ترین علائم آرتروز دست عبارتند از :

درد : درد یکی از اصلی ترین و آزاردهنده ترین علائم آرتروز دست است. درد معمولاً هنگام استفاده از دست و انگشتان به خصوص در فعالیت هایی مانند نوشتن باز کردن در بطری یا چرخاندن دستگیره در بدتر می شود. در مراحل اولیه بیماری درد ممکن است فقط پس از فعالیت زیاد ظاهر شود اما با پیشرفت آرتروز درد ممکن است دائمی تر و حتی در حالت استراحت نیز وجود داشته باشد. درد آرتروز دست معمولاً به صورت درد مبهم و عمقی توصیف می شود اما ممکن است به صورت درد تیز و سوزشی نیز احساس شود.
خشکی : خشکی مفصل به ویژه صبح ها یا پس از دوره های عدم فعالیت علامت شایع دیگری است. خشکی صبحگاهی معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد که این ویژگی به افتراق آرتروز از آرتریت روماتوئید کمک می کند زیرا خشکی صبحگاهی در آرتریت روماتوئید معمولاً طولانی تر است. خشکی مفاصل در آرتروز دست به دلیل تجمع مایع مفصلی و التهاب خفیف در اطراف مفصل ایجاد می شود.
تورم : تورم در مفاصل انگشتان و مچ دست می تواند به دلیل التهاب و تجمع مایع مفصلی رخ دهد. تورم ممکن است خفیف یا قابل توجه باشد و معمولاً با درد و خشکی همراه است. در آرتروز دست تورم معمولاً به صورت موضعی در اطراف مفاصل درگیر دیده می شود و ممکن است با قرمزی و گرمی موضعی همراه نباشد بر خلاف آرتریت های التهابی که تورم قرمزی و گرمی مفاصل از علائم بارز آن هاست.
گره ها یا برجستگی های استخوانی : با گذشت زمان آرتروز دست می تواند منجر به تشکیل برجستگی های استخوانی به نام گره های هبردن در مفاصل DIP و گره های بوشار در مفاصل PIP شود. گره های هبردن در مفاصل انتهایی انگشتان (DIP) و گره های بوشار در مفاصل میانی انگشتان (PIP) ظاهر می شوند. این گره ها سفت و استخوانی هستند و می توانند باعث تغییر شکل انگشتان شوند. اگرچه گره های هبردن و بوشار معمولاً دردناک نیستند اما می توانند ظاهر دست را تغییر دهند و باعث ناراحتی زیبایی شناختی در برخی افراد شوند.
ضعف و کاهش قدرت دست : آرتروز دست می تواند باعث ضعف عضلات دست و کاهش قدرت گرفتن اشیاء شود. این ضعف می تواند انجام فعالیت های روزمره مانند باز کردن در بطری نوشتن یا گرفتن اشیاء را دشوار کند. ضعف دست در آرتروز به دلیل درد خشکی و آسیب به مفاصل و همچنین به دلیل عدم استفاده کافی از عضلات دست به دلیل درد ایجاد می شود.
محدودیت حرکت : آرتروز دست می تواند باعث محدود شدن دامنه حرکتی مفاصل انگشتان و مچ دست شود. این محدودیت حرکت می تواند به دلیل درد خشکی تورم و تشکیل گره های استخوانی ایجاد شود. محدودیت حرکت می تواند انجام فعالیت های ظریف و دقیق با دست را دشوار کند.
صدای مفصل (کریپتاسیون) : در برخی موارد ممکن است هنگام حرکت دادن مفاصل دست صدای ساییدگی یا تق تق شنیده شود. این صدا که به آن کریپتاسیون گفته می شود به دلیل ساییدگی سطوح ناهموار غضروف مفصلی روی هم ایجاد می شود.

شدت و نوع علائم آرتروز دست در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد ممکن است فقط علائم خفیفی داشته باشند در حالی که برخی دیگر ممکن است درد و محدودیت عملکرد قابل توجهی را تجربه کنند. مهم است که در صورت تجربه هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق داده شود و برنامه درمانی مناسب آغاز گردد. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب آرتروز دست می تواند به کاهش درد بهبود عملکرد دست و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند.

علل و عوامل خطر آرتروز دست

علت دقیق آرتروز دست به طور کامل شناخته نشده است اما تصور می شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی افزایش سن و عوامل محیطی در بروز آن نقش داشته باشند. برخی از عوامل خطر شناخته شده برای آرتروز دست عبارتند از :

افزایش سن : با افزایش سن غضروف مفصلی به طور طبیعی تحلیل می رود و ترمیم آن کندتر می شود. به همین دلیل آرتروز دست در افراد مسن بسیار شایع تر است. بیشتر افراد بالای ۶۵ سال درجاتی از آرتروز دست را تجربه می کنند.
جنسیت : زنان بیشتر از مردان به آرتروز دست مبتلا می شوند به خصوص پس از یائسگی. تغییرات هورمونی ممکن است در این تفاوت جنسیتی نقش داشته باشند.
وراثت و ژنتیک : سابقه خانوادگی آرتروز دست خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. ژن ها می توانند در حساسیت فرد به تخریب غضروف مفصلی نقش داشته باشند. اگر والدین یا خواهر و برادر فردی به آرتروز دست مبتلا باشند احتمال ابتلای او نیز بیشتر است.
آسیب های مفصلی قبلی : آسیب های قبلی به مفاصل دست مانند شکستگی ها دررفتگی ها آسیب های رباطی یا جراحی های مفصلی می توانند خطر ابتلا به آرتروز را در آینده افزایش دهند. آسیب های مفصلی می توانند ساختار مفصل را تغییر دهند و فرسایش غضروف را تسریع کنند.
استفاده بیش از حد از دست : فعالیت هایی که شامل استفاده مکرر و سنگین از دست و انگشتان هستند مانند تایپ کردن زیاد کار با ابزار دستی یا ورزش های خاص می توانند خطر آرتروز دست را افزایش دهند. فشار مکرر بر مفاصل می تواند باعث تسریع تخریب غضروف شود.
چاقی و اضافه وزن : چاقی و اضافه وزن فشار بیشتری را بر مفاصل از جمله مفاصل دست وارد می کنند و می توانند خطر آرتروز را افزایش دهند. همچنین چاقی با التهاب مزمن در بدن مرتبط است که می تواند به تخریب غضروف مفصلی کمک کند.
بیماری های زمینه ای : برخی بیماری های زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید نقرس شبه نقرس دیابت و بیماری پاژه استخوان می توانند خطر ابتلا به آرتروز دست را افزایش دهند. این بیماری ها می توانند مستقیماً به غضروف مفصلی آسیب برسانند یا باعث تغییراتی در استخوان ها و مفاصل شوند که آن ها را مستعد آرتروز می کند.
ضعف عضلات دست : ضعف عضلات اطراف مفاصل دست می تواند باعث ناپایداری مفصل و افزایش فشار بر غضروف شود و خطر آرتروز را افزایش دهد.
ناهنجاری های مادرزادی مفصل : برخی افراد ممکن است با ناهنجاری های مادرزادی در مفاصل دست متولد شوند که آن ها را مستعد آرتروز می کند.

شناخت عوامل خطر آرتروز دست می تواند به افراد کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه ای را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهند. اگرچه برخی از عوامل خطر مانند سن و ژنتیک قابل تغییر نیستند اما تغییر سبک زندگی حفظ وزن مناسب اجتناب از آسیب های مفصلی و مدیریت بیماری های زمینه ای می تواند به کاهش خطر آرتروز دست کمک کند.

تشخیص آرتروز دست

تشخیص آرتروز دست معمولاً بر اساس ترکیبی از معاینه فیزیکی شرح حال بیمار و در صورت لزوم انجام آزمایشات تصویربرداری صورت می گیرد.

شرح حال پزشکی : پزشک ابتدا در مورد علائم بیمار از جمله نوع درد محل درد زمان شروع علائم عوامل تشدید و تسکین دهنده درد خشکی صبحگاهی تورم و محدودیت حرکت سوال می پرسد. همچنین سابقه پزشکی بیمار از جمله سابقه آسیب های مفصلی بیماری های التهابی مفصلی نقرس و سابقه خانوادگی آرتروز مورد بررسی قرار می گیرد.
معاینه فیزیکی : پزشک دست ها و انگشتان را به دقت معاینه می کند. این معاینه شامل موارد زیر است :

بررسی مفاصل : پزشک مفاصل دست و انگشتان را برای وجود تورم گرما قرمزی گره های هبردن و بوشار و تغییر شکل بررسی می کند.
ارزیابی دامنه حرکتی : پزشک دامنه حرکتی مفاصل دست و انگشتان را بررسی می کند تا ببیند آیا محدودیتی در حرکت وجود دارد یا خیر.
لمس مفاصل : پزشک مفاصل را لمس می کند تا حساسیت به لمس و وجود صدای کریپتاسیون (صدای ساییدگی یا تق تق) هنگام حرکت دادن مفصل را ارزیابی کند.
ارزیابی قدرت دست : پزشک قدرت عضلات دست و قدرت گرفتن اشیاء را ارزیابی می کند.

تصویربرداری : در بسیاری از موارد رادیوگرافی (عکسبرداری با اشعه ایکس) برای تأیید تشخیص آرتروز دست و ارزیابی شدت بیماری انجام می شود. رادیوگرافی می تواند تغییرات مشخصه آرتروز را نشان دهد از جمله :

تنگی فضای مفصلی : کاهش فاصله بین استخوان ها در مفصل به دلیل تخریب غضروف.
تشکیل استئوفیت (خار استخوانی) : رشد استخوان های جدید در لبه های مفصل.
تراکم استخوان زیر غضروفی (سکلروز) : افزایش تراکم استخوان در زیر غضروف مفصلی.
کیست های زیر غضروفی : حفره های کوچک پر از مایع در استخوان زیر غضروف مفصلی.

در موارد خاص ممکن است از سایر روش های تصویربرداری مانند اسکن MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) یا سونوگرافی برای بررسی دقیق تر بافت های نرم اطراف مفصل و تشخیص افتراقی از سایر بیماری ها استفاده شود. MRI می تواند آسیب های غضروف و رباط ها را بهتر نشان دهد در حالی که سونوگرافی می تواند برای تشخیص التهاب تاندون ها و بورس ها مفید باشد.

آزمایش خون : آزمایش خون معمولاً برای تشخیص آرتروز دست ضروری نیست اما ممکن است برای رد سایر بیماری ها مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس درخواست شود. آزمایش خون می تواند به شناسایی نشانگرهای التهابی یا اسید اوریک بالا که در این بیماری ها دیده می شوند کمک کند.

تشخیص آرتروز دست معمولاً بالینی است و بر اساس معاینه فیزیکی و رادیوگرافی انجام می شود. در بیشتر موارد آزمایشات اضافی برای تشخیص ضروری نیستند. با این حال در موارد پیچیده یا برای افتراق از سایر بیماری ها ممکن است آزمایشات تصویربرداری پیشرفته تر یا آزمایش خون مورد نیاز باشد. تشخیص دقیق و زودهنگام آرتروز دست برای شروع درمان مناسب و مدیریت بیماری بسیار مهم است.

روش های درمان آرتروز دست

درمان آرتروز دست با هدف کاهش درد بهبود عملکرد دست کند کردن پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می شود. درمان آرتروز دست معمولاً ترکیبی از روش های غیردارویی و دارویی است.

روش های غیردارویی :

تغییر سبک زندگی و خودمراقبتی :

استراحت و تعدیل فعالیت : اجتناب از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند و استراحت دادن به مفاصل درگیر در طول روز می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. تعدیل فعالیت به معنای انجام فعالیت ها به روشی است که کمترین فشار را به مفاصل وارد کند.
محافظت از مفاصل : استفاده از وسایل کمکی مانند بازکننده های در بطری دستگیره های بزرگتر برای ابزار و مداد و صفحه کلیدهای ارگونومیک می تواند فشار را از مفاصل دست کاهش دهد و انجام فعالیت های روزمره را آسان تر کند.
کاهش وزن : اگر اضافه وزن یا چاقی وجود دارد کاهش وزن می تواند فشار وارد بر مفاصل دست را کاهش دهد و به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کند.
تمرینات ورزشی : انجام تمرینات ورزشی منظم و مناسب برای دست می تواند به تقویت عضلات اطراف مفاصل بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کند. تمرینات باید ملایم و غیر فشاری باشند و شامل تمرینات کششی و تقویتی باشند. فیزیوتراپیست می تواند برنامه تمرینی مناسبی را برای هر فرد طراحی کند.

گرما و سرما درمانی :

گرما درمانی : استفاده از کمپرس گرم حمام آب گرم یا پارافین تراپی می تواند به کاهش درد و خشکی مفاصل کمک کند. گرما باعث افزایش جریان خون و شل شدن عضلات اطراف مفصل می شود.
سرما درمانی : استفاده از کمپرس سرد یا کیسه یخ می تواند به کاهش التهاب و درد حاد کمک کند. سرما باعث کاهش جریان خون و بی حسی موضعی می شود.

فیزیوتراپی و کاردرمانی :

فیزیوتراپی : فیزیوتراپیست می تواند با استفاده از تکنیک های دستی تمرینات درمانی گرما و سرما درمانی و سایر روش ها به کاهش درد بهبود عملکرد و افزایش دامنه حرکتی دست کمک کند.
کاردرمانی : کاردرمانگر می تواند به بیماران آموزش دهد که چگونه فعالیت های روزمره را به روشی انجام دهند که کمترین فشار را به مفاصل دست وارد کند. کاردرمانگر همچنین می تواند وسایل کمکی مناسب را توصیه کند و نحوه استفاده از آن ها را آموزش دهد.

ارتز و بریس : استفاده از ارتز یا بریس می تواند به حمایت از مفاصل دست کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کند. انواع مختلفی از ارتز و بریس برای آرتروز دست وجود دارد از جمله :

بریس های مچ دست : برای حمایت از مفصل مچ دست و کاهش درد در آرتروز مچ دست یا مفصل CMC شست.
اسپلینت های انگشتی : برای حمایت از مفاصل انگشتان و کاهش درد و تغییر شکل در آرتروز مفاصل DIP و PIP.
ارتزهای CMC شست : برای حمایت از مفصل CMC شست و کاهش درد در آرتروز این مفصل.

روش های دارویی :

داروهای مسکن :

مسکن های موضعی : کرم ها و ژل های موضعی حاوی داروهای ضد درد مانند کپسایسین یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) می توانند برای تسکین درد موضعی در مفاصل دست استفاده شوند.
مسکن های خوراکی : داروهای مسکن خوراکی مانند استامینوفن (پاراستامول) یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن ناپروکسن و دیکلوفناک می توانند برای کاهش درد متوسط تا شدید آرتروز دست استفاده شوند. مصرف NSAIDs باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد زیرا مصرف طولانی مدت آن ها می تواند عوارض جانبی داشته باشد.
مسکن های اپیوئیدی : در موارد درد شدید و مقاوم به درمان های دیگر ممکن است پزشک مسکن های اپیوئیدی مانند ترامادول یا کدئین را تجویز کند. این داروها باید فقط برای مدت کوتاهی و تحت نظر دقیق پزشک استفاده شوند زیرا خطر اعتیاد و عوارض جانبی جدی دارند.

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) : NSAIDs خوراکی و موضعی می توانند به کاهش درد و التهاب در آرتروز دست کمک کنند. با این حال مصرف طولانی مدت NSAIDs خوراکی می تواند عوارض جانبی گوارشی قلبی و کلیوی داشته باشد.
کورتیکواستروئیدها :

تزریق کورتیکواستروئید : تزریق کورتیکواستروئید به مفصل درگیر می تواند به سرعت درد و التهاب را کاهش دهد. با این حال تزریق کورتیکواستروئید اثر موقتی دارد و نباید به طور مکرر انجام شود زیرا می تواند به غضروف مفصلی آسیب برساند.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی : کورتیکواستروئیدهای خوراکی معمولاً برای آرتروز دست توصیه نمی شوند مگر در موارد بسیار شدید و مقاوم به درمان های دیگر. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدهای خوراکی عوارض جانبی جدی دارد.

داروهای کند کننده پیشرفت آرتروز (SYSADOA) :

گلوکزامین و کندرویتین : این مکمل های غذایی ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد در برخی از افراد مبتلا به آرتروز دست کمک کنند. با این حال شواهد علمی در مورد اثربخشی آن ها قطعی نیست و نتایج مطالعات متفاوت بوده است.
اسید هیالورونیک : تزریق اسید هیالورونیک به مفصل درگیر ممکن است به بهبود لغزندگی مفصل و کاهش درد کمک کند. تزریق اسید هیالورونیک بیشتر برای آرتروز زانو استفاده می شود اما ممکن است در برخی موارد برای آرتروز دست نیز مورد استفاده قرار گیرد.

روش های جراحی :

در موارد شدید آرتروز دست که درمان های غیرجراحی و دارویی موثر نیستند ممکن است جراحی توصیه شود. انواع جراحی برای آرتروز دست عبارتند از :

آرتروپلاستی (تعویض مفصل) : در این جراحی مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی جایگزین می شود. آرتروپلاستی معمولاً برای مفاصل بزرگتر مانند مفصل CMC شست انجام می شود. تعویض مفصل می تواند درد را به طور قابل توجهی کاهش دهد و عملکرد دست را بهبود بخشد.
آرترودز (خشک کردن مفصل) : در این جراحی استخوان های مفصل درگیر به هم جوش داده می شوند تا مفصل ثابت شود. آرترودز می تواند درد را از بین ببرد اما حرکت مفصل را محدود می کند. آرترودز ممکن است برای مفاصل کوچک انگشتان انجام شود.
استئوتومی : در این جراحی استخوان اطراف مفصل برش داده شده و تغییر شکل داده می شود تا فشار از روی مفصل آسیب دیده برداشته شود. استئوتومی معمولاً برای آرتروز دست توصیه نمی شود.

انتخاب روش درمانی مناسب برای آرتروز دست به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله نوع و شدت آرتروز مفاصل درگیر علائم بیمار وضعیت سلامتی کلی بیمار و ترجیحات بیمار. پزشک متخصص می تواند با بررسی این عوامل و مشورت با بیمار بهترین برنامه درمانی را برای هر فرد تعیین کند. درمان آرتروز دست معمولاً یک فرآیند طولانی مدت است و ممکن است نیاز به ترکیبی از روش های مختلف درمانی باشد. پیگیری منظم با پزشک و رعایت دستورالعمل های درمانی برای مدیریت موثر آرتروز دست و بهبود کیفیت زندگی ضروری است.

راهکارهای خانگی و خودمراقبتی برای آرتروز دست

علاوه بر درمان های پزشکی راهکارهای خانگی و خودمراقبتی می توانند نقش مهمی در کاهش درد و بهبود عملکرد دست در افراد مبتلا به آرتروز دست ایفا کنند. این راهکارها به عنوان مکمل درمان های پزشکی می توانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.

استفاده از گرما و سرما :

کمپرس گرم : استفاده از کمپرس گرم حوله گرم مرطوب یا حمام آب گرم به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه چند بار در روز می تواند به کاهش درد و خشکی مفاصل کمک کند. گرما باعث افزایش جریان خون و شل شدن عضلات می شود.
کمپرس سرد : استفاده از کیسه یخ یا کمپرس سرد به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه چند بار در روز به ویژه پس از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند می تواند به کاهش التهاب و درد حاد کمک کند. سرما باعث بی حسی موضعی و کاهش التهاب می شود.

تمرینات ورزشی منظم : انجام تمرینات ورزشی ملایم و منظم برای دست می تواند به تقویت عضلات اطراف مفاصل بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کند. برخی از تمرینات مفید برای آرتروز دست عبارتند از :

کشش انگشتان : انگشتان را تا حد امکان باز کنید و سپس به آرامی ببندید. این حرکت را ۱۰-۱۵ بار تکرار کنید.
خم و راست کردن انگشتان : هر انگشت را به طور جداگانه خم و راست کنید. این حرکت را ۱۰-۱۵ بار برای هر انگشت تکرار کنید.
چرخش مچ دست : مچ دست را به آرامی در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. این حرکت را ۱۰-۱۵ بار در هر جهت تکرار کنید.
فشار دادن توپ نرم : یک توپ نرم یا اسفنج را در دست بگیرید و به آرامی فشار دهید و رها کنید. این حرکت را ۱۰-۱۵ بار تکرار کنید.
تمرینات در آب : انجام تمرینات ورزشی در آب گرم می تواند به کاهش فشار بر مفاصل و سهولت حرکت کمک کند.

تغذیه مناسب و ضد التهابی : پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ضد التهابی می تواند به کاهش التهاب در بدن و بهبود علائم آرتروز کمک کند. توصیه می شود :

مصرف غذاهای ضد التهابی : شامل ماهی های چرب (مانند سالمون و ساردین) روغن زیتون میوه ها و سبزیجات رنگارنگ آجیل و دانه ها.
کاهش مصرف غذاهای التهاب زا : شامل غذاهای فرآوری شده غذاهای سرخ شده نوشیدنی های شیرین گوشت قرمز و محصولات لبنی پرچرب.
حفظ وزن مناسب : کاهش وزن اضافی می تواند فشار وارد بر مفاصل را کاهش دهد و به بهبود علائم آرتروز کمک کند.
مصرف مکمل های غذایی (با مشورت پزشک) : برخی مکمل های غذایی مانند گلوکزامین کندرویتین ویتامین D و امگا ۳ ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد در برخی افراد مبتلا به آرتروز دست کمک کنند. قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی با پزشک خود مشورت کنید.

استفاده از وسایل کمکی : استفاده از وسایل کمکی می تواند انجام فعالیت های روزمره را آسان تر کند و فشار را از مفاصل دست کاهش دهد. برخی از وسایل کمکی مفید عبارتند از :

بازکننده های در بطری و کنسرو : برای باز کردن آسان تر درب بطری ها و کنسروها.
دستگیره های بزرگتر برای ابزار و وسایل : برای سهولت در گرفتن و استفاده از ابزار و وسایل آشپزخانه و باغبانی.
صفحه کلید و ماوس ارگونومیک : برای کاهش فشار بر مفاصل دست و مچ دست هنگام کار با کامپیوتر.
قلم های ضخیم تر : برای نوشتن راحت تر و کاهش فشار بر انگشتان.
لباس های دکمه ای و زیپی : به جای لباس های دارای دکمه های کوچک و قلاب استفاده از لباس های دکمه ای و زیپی می تواند پوشیدن و درآوردن لباس را آسان تر کند.

استراحت کافی و مدیریت استرس : استراحت کافی و خواب با کیفیت می تواند به بهبود درد و کاهش التهاب کمک کند. همچنین مدیریت استرس از طریق تکنیک های آرام سازی مانند مدیتیشن یوگا یا تنفس عمیق می تواند به کاهش تنش عضلانی و درد کمک کند.
تغییرات در محیط کار و خانه : ایجاد تغییرات ارگونومیک در محیط کار و خانه می تواند به کاهش فشار بر مفاصل دست و بهبود راحتی کمک کند. به عنوان مثال :

تنظیم ارتفاع میز و صندلی کار : به گونه ای که دست ها و مچ دست در وضعیت خنثی و راحت قرار گیرند.
استفاده از صندلی های ارگونومیک با پشتیبانی مناسب : برای حفظ وضعیت صحیح بدن.
سازماندهی وسایل در دسترس : قرار دادن وسایل پرکاربرد در دسترس آسان برای جلوگیری از کشیدگی و فشار اضافی بر مفاصل.

رعایت این راهکارهای خانگی و خودمراقبتی در کنار درمان های پزشکی می تواند به طور قابل توجهی به بهبود علائم آرتروز دست و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری کمک کند. مهم است که به بدن خود گوش دهید و فعالیت هایی را انجام دهید که کمترین فشار را به مفاصل دست وارد کنند.

پیشگیری از آرتروز دست

اگرچه آرتروز دست به طور کامل قابل پیشگیری نیست اما با رعایت برخی نکات می توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد یا پیشرفت آن را کندتر کرد.

حفظ وزن مناسب : حفظ وزن سالم و جلوگیری از اضافه وزن و چاقی می تواند فشار وارد بر مفاصل دست را کاهش دهد و خطر آرتروز را کاهش دهد.
اجتناب از آسیب های مفصلی : مراقب باشید تا از آسیب به مفاصل دست جلوگیری کنید. هنگام انجام فعالیت های ورزشی یا کارهای دستی که خطر آسیب به دست وجود دارد از وسایل محافظتی مانند دستکش و مچ بند استفاده کنید. در صورت آسیب دیدگی مفاصل دست به سرعت به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را دریافت کنید.
استفاده صحیح از دست و انگشتان : هنگام انجام فعالیت های روزمره و کارهای دستی از روش های صحیح استفاده از دست و انگشتان استفاده کنید تا فشار کمتری به مفاصل وارد شود. از استفاده بیش از حد و تکراری از مفاصل دست خودداری کنید.
تقویت عضلات دست : تقویت عضلات اطراف مفاصل دست می تواند به حمایت از مفاصل و کاهش فشار بر غضروف کمک کند. تمرینات ورزشی منظم و ملایم برای دست را به طور منظم انجام دهید.
رژیم غذایی سالم و ضد التهابی : پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ضد التهابی می تواند به کاهش التهاب در بدن و حفظ سلامت مفاصل کمک کند. مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها ویتامین ها و مواد معدنی و کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده و التهاب زا توصیه می شود.
ترک سیگار : سیگار کشیدن با افزایش التهاب در بدن مرتبط است و می تواند خطر آرتروز را افزایش دهد. ترک سیگار برای حفظ سلامت کلی بدن و مفاصل توصیه می شود.
مدیریت بیماری های زمینه ای : اگر به بیماری های زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید نقرس یا دیابت مبتلا هستید آن ها را به خوبی مدیریت کنید. کنترل این بیماری ها می تواند به کاهش خطر آرتروز دست کمک کند.
بررسی منظم پزشکی : انجام معاینات منظم پزشکی و مشورت با پزشک در مورد سلامت مفاصل می تواند به تشخیص زودهنگام آرتروز دست و شروع درمان به موقع کمک کند.

با رعایت این نکات پیشگیرانه می توانید خطر ابتلا به آرتروز دست را کاهش دهید و سلامت مفاصل دست خود را حفظ کنید.

نتیجه گیری

آرتروز دست یک بیماری شایع و مزمن است که می تواند درد خشکی تورم و کاهش عملکرد دست را به همراه داشته باشد. با این حال با تشخیص زودهنگام درمان مناسب و رعایت راهکارهای خودمراقبتی می توان علائم آرتروز دست را به طور موثری مدیریت کرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری را بهبود بخشید. درمان آرتروز دست معمولاً ترکیبی از روش های غیردارویی و دارویی است و در موارد شدید ممکن است جراحی نیز لازم باشد. راهکارهای خانگی و خودمراقبتی مانند استفاده از گرما و سرما تمرینات ورزشی منظم تغذیه مناسب و استفاده از وسایل کمکی نقش مهمی در مدیریت علائم آرتروز دست دارند. پیشگیری از آرتروز دست از طریق حفظ وزن مناسب اجتناب از آسیب های مفصلی استفاده صحیح از دست و انگشتان و رعایت سبک زندگی سالم امکان پذیر است.

پرسش های متداول (FAQ)

۱. آیا آرتروز دست قابل درمان است؟

آرتروز دست یک بیماری مزمن است و در حال حاضر درمان قطعی برای آن وجود ندارد. با این حال درمان های موجود می توانند به طور موثری درد را کاهش دهند عملکرد دست را بهبود بخشند و پیشرفت بیماری را کندتر کنند. مدیریت آرتروز دست معمولاً یک فرآیند طولانی مدت است و نیاز به صبر و پیگیری دارد.

۲. آیا ورزش برای آرتروز دست مضر است؟

خیر ورزش منظم و ملایم برای آرتروز دست مفید است. تمرینات ورزشی مناسب می توانند به تقویت عضلات اطراف مفاصل بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کنند. مهم است که تمرینات را به درستی و تحت نظر فیزیوتراپیست انجام دهید و از انجام فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند خودداری کنید.

۳. آیا راهکارهای خانگی برای درمان آرتروز دست موثر هستند؟

بله راهکارهای خانگی و خودمراقبتی می توانند نقش مهمی در مدیریت علائم آرتروز دست ایفا کنند. استفاده از گرما و سرما تمرینات ورزشی منظم تغذیه مناسب استفاده از وسایل کمکی و تغییر سبک زندگی می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد دست کمک کند. این راهکارها باید به عنوان مکمل درمان های پزشکی و تحت نظر پزشک استفاده شوند.

توصیه نهایی :

در صورت تجربه علائم آرتروز دست مهم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص دقیق داده شود و برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین گردد. پزشک می تواند با بررسی وضعیت شما بهترین روش های درمانی و راهکارهای خودمراقبتی را به شما توصیه کند و به شما در مدیریت موثر آرتروز دست و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. هرگز خوددرمانی نکنید و همواره تحت نظر پزشک متخصص باشید.

دسته بندی مطلب